به گزارش پایگاه خبری بورس پرس ، مرتضی کلهری با انتشار مطلبی با عنوان "نگاهی به مهم‌ترین شرکت‌های تولیدکننده محصولات آروماتیک در ایران" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: آروماتیک‌ها ترکیبات حلقوی هیدروکربنی هستند که دارای ۶ اتم کربن هستند. ترکیبات آروماتیک بخصوص بنزن، تولوئن و زایلین‌ها که به اختصار BTX گفته می‌شود، خوراک اصلی تولید تعداد بسیاری از مواد واسطه صنعت پتروشیمی هستند که آنها نیز در ادامه زنجیره ارزش در تولید الیاف مصنوعی، رزین، مواد منفجره، آفت‌کش‌ها، مواد شوینده و بسیاری دیگر از مواد نقش دارند.
بنزن یک ترکیب شیمیایی ارگانیک است که به عنوان هیدروکربن معطر طبقه‌بندی می‌شود. این ماده بی‌رنگ، سمی، سرطان‌زا و قابل اشتعال با بوی شیرین است که به سرعت تبخیر می‌شود. مهم‌ترین کاربرد بنزن در تولید استایرن و LAB (ماده پایه مواد شوینده) است. همچنین با تبدیل شدن به کومن، زمینه‌ساز تولید فنل و استون و تولید حلال‌ها و مواد دارویی است.
پارازایلین در ماده اولیه مواد مصنوعی، ترفتالیک اسید، صنایع دارویی، حشره‌کش‌ها و حلال‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تولید اسید ترفتالیک (ماده اولیه PET) یا دی‌متیل ترفتالیک نیز از پارازایلین استفاده می‌شود. همچنین به عنوان ماده میانی در تولید پلی‌استر و فیلر مورد استفاده قرار می‌گیرد. عدم توازن در عرضه و تقاضای پارازایلین در خلیج فارس این منطقه را به صادر‌کننده خالص این محصول پتروشیمی تبدیل کرده است. پتروپالایشگاه جزان آرامکوی عربستان و الزور کویت با ظرفیت‌های ۸۳۰ و ۱۴۰۰ هزار تن در سال پارازایلین، بازیگران مهم این صنعت هستند.
مهم‌ترین شرکت‌های تولیدکننده محصولات آروماتیک در ایران شامل پتروشیمی نوری با ظرفیت تولید ۷۵۰ هزار تن پارازایلین و ۴۳۰ هزار تن بنزن، پتروشیمی بوعلی با ظرفیت تولید ۴۰۰ هزار تن پارازایلین و ۱۸۰ هزار تن بنزن، پتروشیمی بندرامام با ظرفیت تولید ۱۸۰ هزار تن پارازایلین و ۲۳۰ هزار تن بنزن و پتروشیمی اصفهان با ظرفیت تولید ۴۴ هزار تن پارازایلین و ۱۳ هزار تن بنزن و ۷۰ هزار تن تولوئن.
پتروشیمی بوعلی در منطقه ماهشهر با هدف استفاده از نفتای منطقه پازنان ایجاد شده بود و پتروشیمی نوری در منطقه عسلویه با هدف استفاده از میعانات گازی پارس جنوبی بود. با این حال عدم توسعه مناسب درست نفت تولیدی منطقه پازنان باعث شد پتروشیمی بوعلی سینا از همان ابتدا کمبود خوراک داشته باشد و به تناسب میزان تولید نفت منطقه و کمبود اقدام به خرید خوراک کند. به نظر می‌آید حدودا نسبت مصرف میعانات بین ۴۰ تا ۶۰ درصد در نوسان باشد.
یکی از مهم‌ترین مواردی که در سال اخیر برای این دو شرکت آروماتیکی (نوری و بوعلی) رخ داد تغییرات مربوط به نرخ‌گذاری میعانات گازی دریافتی است. تا قبل از اعلام دستورالعمل جدید نرخ‌گذاری پالایشی‌ها و محصولات این دو شرکت میعانات گازی را طبق مصوبه مجلس با قیمت فوب صادراتی ایران دریافت می‌کردند و صورت حساب‌ها از سمت شرکت ملی نفت صادر می‌شد.
طی دستورالعمل جدید منتشره در مهر سال ۱۴۰۰، مبنای نرخ هر بشکه میعانات گازی تحویلی به پتروشیمی‌ها با کسر ۲ دلار در هر بشکه از قیمت میعانات پارس جنوبی است. به دلیل اینکه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی محصولات پالایشی تولیدی پتروشیمی‌ها را تحویل نمی‌گیرد در نرخ میعانات دریافتی تخفیف بیشتری لحاظ می‌شد که برابر است با ۳. ۱ برابر اختلاف بین گازوئیل ۲۵۰۰ پی‌پی‌ام خلیج فارس و ۰۲. ۱ برابر قیمت صادراتی گازوئیل ۵۰۰۰ پی‌پی‌ام فوب ایران.
به نوعی تخفیفی که قبلا بابت تحریم‌ها روی محصولات صادراتی ایران به میعانات گازی دریافتی پتروشیمی‌ها داده می‌شد بصورت این عدد تخفیفی نمایان می‌شود. هرچه شدت تخفیفات ایران روی محصول گازوئیل بیشتر شود احتمالا تخفیفات روی میعانات بیشتر و این دو شرکت نفع بیشتری می‌برند. طبق محاسباتی که از صورت‌های مالی منتشره دو شرکت انجام شده به نظر می‌آید اختلاف قیمت این دو گازوئیل در فصل زمستان ۱۴۰۰ حدود ۷ تا ۵. ۷ دلار بود در حالی که عموما انتظار می رود اختلاف گازوئیل ۲۵۰۰ و ۵۰۰۰ پی‌پی‌ام روی ۲ تا ۳ دلار باشد.
از دیگر نکات مهم در قیمت خوراک مربوط به قیمت نفتای دریافتی بوعلی است که طبق قیمت صادراتی فوب خلیج فارس است. هرچه شدت تحریم کمتر شود و تخفیفات کمتری در محصولات صادراتی ایران باشد احتمالا این بخش خوراک نیز برای پتروشیمی بوعلی گران‌تر بشود، موضوعی که در گزارش زمستان پتروشیمی شازند اراک رخ داد و موجب افت جدی حاشیه سود شد.
از دیگر موضوعاتی که به پتروشیمی بوعلی مربوط می‌شود بحث هزینه حمل خرید میعانات گازی از منطقه عسلویه است که شرکت مجبور است با کشتی خریداری کرده و انتقال دهد و طبق شنیده‌ها و محاسبات ۳۰ تا ۳۵ دلار بر هر تن هزینه دارد. البته با مخازنی که احداث شده به نظر می‌آید با ذخیره‌سازی درست نفع مناسبی ببرد.
هر دو این شرکت‌ها در آینده نزدیک با اقداماتی در معرض تغییر و تحول مثبت هستند. در پتروشیمی نوری با اجرای طرح شیرین‌سازی برش سنگین در یک سال آینده بهبود قیمتی رخ خواهد داد. برش سنگین نوری تقریبا نزدیک گازوئیل ۲۵۰۰ پی‌پی‌ام بوده و شرکت به دنبال رساندن سولفور آن به حوالی ۱۰ پی‌پی‌ام است (در حال حاضر اختلاف ۵ تا ۸ دلاری بین گازوئیل ۲۵۰۰ و ۱۰ پی‌پی‌ام وجود دارد).
در شرکت زیر‌مجموعه، پتروشیمی هنگام احتمالا در اواخر سال جاری مرحله اول (آمونیاک) و در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ بهره‌برداری مرحله دوم (اوره) به بهره‌برداری می رسد. پتروشیمی هنگام یک واحد یک میلیون تنی اوره است که چشم‌انداز سود‌آوری ۱۳۰ تا ۱۶۰ میلیون دلاری دارد.
در پتروشیمی بوعلی مهم‌ترین موضوع در دسترس مربوط به راه‌اندازی مجدد برج پارازایلن است. برجی که بخش مهمی از ارزش افزوده پتروشیمی در آن حاصل می‌شد و با آتش‌سوزی در سال ۹۵ باعث شد که محصول پارازایلن از سبد فروش شرکت حذف شود و بصورت ریفرمیت به فروش برسد. علاوه بر این پارازایلن تولیدی شرکت بطور مستقیم به پتروشیمی تندگویان فروخته می‌شد (مالکیت ۱۲ درصد آن با پتروشیمی بوعلی است) اما اکنون باید به دنبال بازاریابی صادراتی محصول ریفرمیت باشند.
پیش‌بینی می‌شود با چشم‌انداز راه‌اندازی کامل این برج سود پتروشیمی بوعلی تا بیش از ۳۰ میلیون دلار هم افزایش یابد. البته راه‌اندازی این برج همچنان دارای ریسک‌هایی است و ممکن است نتواند عملکرد برج قبلی را داشته باشد. آخرین برآوردها این است در مهر سال جاری شاهد راه‌اندازی برج و حرکت دوباره پارازایلن پتروشیمی بوعلی به سمت پتروشیمی تندگویان خواهیم بود.
با توجه به اینکه میعانات گازی و نفتا همبستگی بسیار زیادی با نرخ نفت دارند در عین افزایش نرخ نفت در چندماه گذشته نرخ خوراک ورودی به دو شرکت نیز رشد همگامی داشت. از طرفی نرخ برش سبک، پارازایلن، ریفرمیت، بنزن، رافینیت و برش سنگین نیز به نسبت نرخ نفت رشد داشته و حتی مانند گازوئیل بهتر بودند. از این حیث می‌توان گفت اختلاف بین سبد قیمت محصولات شرکت‌ها و قیمت خوراک (فارغ از تخفیفات و دستورالعمل‌ها) بهتر شده است.
در پایان سال گذشته پتروشیمی نوری و پتروشیمی بوعلی به ازای هر سهم ۱۴۶۲ و ۱۰۷۷ تومان سود محقق کردند که انتظار می‌رود سود پتروشیمی بوعلی بابت تعدیل نرخ خدمات جانبی دریافتی از پتروشیمی فجر اندکی کاهش یابد (پتروشیمی نوری تعدیلات لازم را در نرخ‌ها انجام داد).
درصورتی که فرض شود میانگین قیمت نفت در سال جاری برابر ۱۱۰ دلار باشد، دلار نیما در محدوده میانگین ۲۶ هزار تومان، گازوئیل ۲۵۰۰ پی‌پی‌ام فوب خلیج در حدود ۱۴۰ تا ۱۶۰ دلار، پارازایلن فوب خلیج فارس ۱۲۰۰ دلار و بنزن در حدود ۱۰۰۰ دلار، انتظار می رود هر دو شرکت ۱۶۰۰ تومان بتوانند برای سال مالی جاری سود سازی کنند.
تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir
انتهای پیام