توکنهای اجتماعی (Social Tokens) نوع جدیدی از داراییهای دیجیتال هستند که ارزش خود را از شهرت یک فرد ، برند یا اجتماع می‌گیرند. ایده‌ی بنیادی توکن اجتماعی این است که نویسندگان، استریمرها، بلاگرها، موزیسین‌ها، هنرمندان، عکاسان، سازندگان محتوای آنلاین و هرکسی که بخشی از اقتصاد تولیدکننده محتوای مختلف است بتواند یک دارایی دیجیتال شخصی ایجاد کند تا هم درآمد شخصی و هم سرمایه اجتماعی‌اش را بالا ببرد.
هدف والای توکنهای اجتماعی، خلق روش جدیدی برای نیرو بخشیدن به اقتصاد تولیدکنندگان محتوا است. درست است که خیلی از پروژه‌های کنونی در مرحله اثبات مفهوم قرار دارند، اما توکنیزه کردن می‌تواند اکوسیستم‌های منحصربه‌فردی ایجاد کند که نسبت به مدل‌های کنونی تبلیغات و اشتراک بسیار کاربرپسندتر و رضایت‌بخش‌تر باشند.
توکنهای اجتماعی غیرمتمرکز هستند ، امنیت خود را از بلاک چین می‌گیرند و بر مدل رمزارزهای رایج مثل بیت کوین و اتر ساخته شده‌اند.
چرا توکنهای اجتماعی ترند شده‌اند؟
همان‌طور که تلویحا اشاره کردیم، نویسندگان و هنرمندان و موزیسین‌ها و … مدت‌‌ها بود که نمی‌توانستند از کار خود آن‌طور که باید کسب درآمد کنند. آن‌ها در حال حاضر از پلتفرم‌هایی مثل یوتیوب، اسپاتیفای و … استفاده می‌کنند که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد درآمدشان را به‌عنوان کارمزد می‌گیرند.
درنتیجه، هواداران و دنبال‌کنندگان، فرصت‌های محدودی برای سهیم شدن در رشد این فضا داشتند. هواداران با در اختیار داشتن بخش نمادینی از این خلق محتوا، میتوانند به محتوای خصوصی دسترسی داشته و برای تاثیرگذاری بر کار تولیدکننده محتوا رای دهند.
اما حالا اکوسیستم موفقی برای توکنهای اجتماعی ایجاد شده که همه‌چیز، از مکانیزم‌های توزیع شخصی‌سازی‌شده تا ابزارهای اجتماعی را داراست.
انواع توکنهای اجتماعی
توکنهای اجتماعی به‌طور کلی سه دسته‌اند:
توکنهای شخصی که توسط افراد برای تبادل شکل‌های مختلف کار ساخته می‌شوند. مثلا توکن ALEX از طریق آزمایشی که عرضه اولیه انسانی (human IPO) نامیده می‌شود، برای الکس مسمج (Alex Masmej)، کارآفرین کریپتو ایجاد شد. توکنهای مشارکت که برای مشارکت در رشد بالقوه‌ی یک گروه ساخته می‌شوند. مثلا SWAGG توکنی اجتماعی برای پشتیبانی از تولیدات شبکه SWAGG ازجمله Forefront و محصولات آینده اجتماع آن ساخته شده است. توکنهای اجتماع که برای عضویت‌ها یا اجتماع کاربران و … ساخته می‌شود. مثلا توکن JAMM توکنی اجتماعی‌ست که نیازمند دسترسی به پلتفرم‌های مختلف سازمانی در اکوسیستم Jamm Session است. ابزارهای مدرن باعث شده‌اند که توکنیزه کردن اجتماعات ساده‌تر از قبل شود. مینت‌گیت (MintGate) و کوین‌‌وایس (Coinvise) پلتفرم‌های ساده‌شده‌ای برای ساخت توکن و کسب درآمد از محتوا در طیف وسیعی از پلتفرم‌ها ایجاد کرده‌اند. با فراگیر شدن توکنهای اجتماعی، سازندگان بیشتری میتوانند برای شکل دادن به اجتماع هواداران و دنبال‌کنندگان به این پلتفرم‌ها وارد شوند.
توکنهای اجتماعی به‌عنوان داراییهای دیجیتال، نقش مهم خود در اکوسیستم تولید محتوا را آغاز کرده و درمیان هنرمندان و موزیسین‌های کریپتو به‌طور گسترده استفاده می‌شوند.
تولیدکنندگان محتوا چگونه برندشان را توکنیزه کنند؟
هربار که یک تولیدکننده محتوا خروجی کار خود را در اینترنت قرار می‌دهد و به سایت‌ها و پلتفرم‌های مختلف وارد می‌کند، می‌تواند از فرصت‌های توکنهای اجتماعی برای تعدیل منافع خود و اجتماعی که هوادار او هستند بهره ببرد. باتوجه به این نکته، تولیدکنندگان باید با چشم باز به پروژه‌هایی که مکانیزم‌های پامپ و دامپ ارائه می‌کنند و تنها منافع کوتاه‌مدت دارند نگاه کنند.
مثلا در سال ۲۰۱۷، اینفلوئنسرها پروژه‌های توکن مشکوکی را مشهور کردند و تریدرهای زیادی پول خود را در عرضه اولیه‌‌های آن‌ها سرمایه‌گذاری کردند. این پروژه‌ها هیچ اطلاعات یا نقشه راه خاصی نداشتند و ارزش ذاتی‌شان ناچیز بود. نتیجه اینکه جو پیرامون کریپتو چندان دوامی نداشت. پس هدف اینفلوئنسرها باید صرفا ساخت راهکارهای منسجم و درست برای پر کردن شکاف بین مدیریت اجتماع هواداران و کسب درآمد باشد.
سه روش عمده برای توکنیزه کردن یک برند وجود دارد:
تراکنش یا معامله – کاربران میتوانند توکنهای اجتماعی را به‌طور مستقیم به‌شکل انعام یا کمک مالی برای برند ارسال کنند، یا برای کاربران دیگر بفرستند.
نگه‌داری یا هولد – برخی کاربران تصمیم می‌گیرند یک توکن اجتماعی را به‌عنوان یک دارایی کلکسیونی نگه‌داری کنند که نشان حمایت یا وفاداری یک برند خاص مانند برنامه‌های وفاداری معمول دیگر است. کاربران به‌جای جمع کردن امتیاز وفاداری، توکنهای اجتماعی جمع می‌کنند و کسانی که بیشترین توکن را داشته باشند، مزایا و پاداش‌های خاص‌تر و باارزش‌تری می‌گیرند.
به‌دست آوردن توکن – برندها میتوانند به‌ازای حمایت مشتریان و هواداران وفادار از برند در گذشته یا آینده، به آن‌ها توکن اجتماعی پاداش دهند.
دو مثال از توکنهای اجتماعی
مثال ۱: یک فروشگاه آنلاین لباس
فرض کنید یک فروشگاه آنلاین لباس دارید. این‌طور می‌توانید از توکنهای اجتماعی به‌جای امتیاز وفاداری استفاده کنید.
می‌توانید توکنهای اجتماعی را به شکل‌های زیر به مشتریان بدهید:
فروش – هربار که مشتری خرید انجام می‌دهد، توکن پاداش می‌گیرد. پروموشن – مشتریان به‌ازای خریدهای خاص، مثل پروموشن‌ها یا حراج‌ها، پاداش‌های بیشتری می‌گیرند. خبرنامه – وقتی مشتریان در خبرنامه ثبت نام می‌کنند و/یا آن را می‌خواهند، هدیه دریافت می‌کنند. حمایت – به‌ازای تیکت‌های حمایت به مشتریان پاداش تعلق می‌گیرد. مشتریان هم میتوانند توکنهای اجتماعی را با موارد زیر تعویض کنند:
کارت هدیه – می‌توان با توکن‌ها کارت هدیه خرید. کد تخفیف – مشتریان میتوانند توکن‌های‌شان را با کد تخفیف معاوضه کنند. مزایا – مشتریان دارای تعداد توکن زیاد، در سفارش‌ها اولویت دارند. دسترسی سریع‌تر – کاربرانی که مقدار خاصی توکن داشته باشند میتوانند به کلکسیون‌های جدید دسترسی پیدا کنند. مثال دوم: ایجاد اجتماعی از برند یک کفش
فرض کنید یک برند کفش مثل نایک دارید و می‌خواهید اجتماعی پیرامون برند خود درست کنید.
می‌توانید به‌ازای کارهای زیر به اعضای کلاب خود توکن بدهید:
فروش – هربار که اعضا خریدی انجام می‌دهند، به‌عنوان پاداش توکن دریافت می‌کنند. کلاب آموزشی کفش – اعضا میتوانند برای آموزش‌دیدن در اپلیکیشن کلاب آموزشی کفش، توکن کسب کنند. نصب اپلیکیشن – اعضا برای نصب و تکمیل ثبت‌نام در اپلیکیشن پاداش می‌گیرند. رسانه‌های اجتماعی – دنبال‌کنندگان برای اشتراک‌گذاری و ارتقای محتوا پاداش می‌گیرند. توکن‌ها میتوانند با موارد زیر تعویض شوند:
عضویت ویژه – اعضایی که توکن کافی دارند میتوانند عضویت ویژه بگیرند. کد تخفیف – اعضا میتوانند توکن خود را بدهند و کد تخفیف بگیرند. رای دادن – دارندگان توکن میتوانند در طراحی کفش‌ها رای بدهند. دسترسی سریع‌تر – کاربران دارای مقدار توکن مشخص میتوانند به کفش‌های جدید زودتر دسترسی پیدا کنند. مثلا لورل دریس‌کیل هنرمند، یک کانال اینستاگرامی دارد و ویدیو‌های ASMR را به‌منظور ریلکس کردن و خواب درست می‌کند. او حالا توکن ERC-۲۰ خود به‌نام TINGLE را برای دنبال‌کنندگان خود درست کرده تا برای تعامل بیشتر یا خرید، آن را از صرافی تهیه کنند.
آندره آلن آنجوس (Andre Allen Anjos) برنده جایزه گرمی، ملقب به RAC، به‌تازگی توکن خود که با پلتفرم زورا ( Zora ) ساخته شده را معرفی کرد. پلتفرم زورا برای هنرمندان، تولیدکنندگان محتوا و برندها جهت بازارسازی است. توکن آندره آلن درمیان مشترکین پلتفرم‌های مختلف مرتبط توزیع شد و برای ایجاد دسترسی به مزایای مختلف و محتوای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
توکنهای اجتماعی و وب ۳
جنبش وب ۳ نویدبخش یک اینترنت غیرمتمرکز نیروگرفته از فناوری بلاک چین است. درحالی‌که وب ۲ کنترل را از دست مرورگرها خارج و به پلتفرم‌ها داد، اینترنت مدرن نشان داده که پلتفرم‌های بزرگ به‌جای پاداش دادن به تولیدکنندگان محتوا و هواداران آن‌ها و محافظت از حریم خصوصی کاربران، به‌دنبال حداکثر کردن درآمد خودشان هستند.
وب ۳ برای حذف نیاز به واسطه‌ها از رمزنگاری استفاده می‌کند. بیت کوین واسطه‌های مالی را کنار زده است و حالا این اصل حذف واسطه به شبکه‌های متمرکز همتابه‌همتا رسیده که می‌تواند منجر به حذف پایگاه‌های داده نیز شود. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی میتوانند عملکرد شبکه‌های غیرمتمرکز را با گذر زمان ارتقا دهند.
وب ۳ می‌تواند برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان محتوا مزایایی داشته باشد. مثلا کاربران میتوانند داده‌های خود را به فروش رسانده یا آن‌ها را با تبلیغات، بدون دادن مالکیت یا حریم خصوصی به غیر، معامله کنند. تولیدکنندگان محتوا نیز میتوانند بدون اینکه کارمزد زیادی به پلتفرم‌ها و واسطه‌های دیگر بدهند، کسب درآمد کنند.
نقش رگولاتورها در وب ۳
توکنهای اجتماعی و فناوری‌های وب ۳ میتوانند به‌مرور زمان جهان را به‌سمت اینترنت مدرن پیش ببرند، اما نباید نقش حیاتی دولت در تنظیم مقررات را نادیده گرفت.
سازمان خدمات درآمد داخلی ایالات متحده (IRS) رمزارزها را یک دارایی یا ملک می‌داند نه یک ارز؛ یعنی مودیان مالیاتی موظفند بابت درآمدی که از محل رمزارزها دارند مالیات بپردازند. اگرچه چشم‌انداز قانونی در این حوزه به‌سرعت درحال تکامل است اما مقررات موجود، مودیان مالیاتی را موظف به محاسبه پایه قیمت تمام‌شده (cost basis) و عایدی یا زیان سرمایه (capital gain or loss) هر تراکنش و گزارش آن در اظهارنامه مالیاتی می‌کند.
چرا توکنهای اجتماعی؟
به این دلیل که توکنهای اجتماعی فرصت‌های بیشتری برای تولیدکنندگان محتوا ایجاد می‌کنند تا خود و جامعه هواداران‌شان را رو به جلو حرکت دهند. ارزشی که این تولیدکنندگان محتوا خلق می‌کنند به‌صورت توکنهای کریپتو نگه‌داری خواهد شد. این یک چرخه برد-برد است چون هم تولیدکنندگان محتوا و هم هواداران، فعالیتی اقتصادی ایجاد می‌کنند که ارزش توکنهای اجتماعی تولیدکنندگان و اجتماع هواداری پیرامون آن‌ها را افزایش می‌دهد.
DAOهای زیادی هم پیرامون توکنهای اجتماعی توسعه پیدا کرده‌اند که ارزش و پایداری این توکن‌ها در درازمدت را بهبود بخشیده‌اند. ابزارهایی نیز وجود دارند که مشارکت میان اعضای یک اجتماع را ارتقا داده و همچنین به اداره امور روزمره این سازمان‌ها کمک می‌کنند.
دنیای توکنهای اجتماعی درحال بزرگ‌تر شدن است و پلتفرم‌ها و هنرمندان بیشتری گرد آن جمع می‌شوند. یک پلتفرم واقع در نیویورک به‌نام رول (Roll) به‌تازگی پا را فراتر گذاشته و سرویس ایجاد توکنهای دیجیتالی برنددار مبتنی بر اتریوم یا «پول اجتماعی» برای اینفلوئنسرها و سازندگان محتوا ارائه کرده است. در حال حاضر حدود ۱۶۰ توکن اجتماعی در پلتفرم رول ارائه شده است و با پیوستن رپرها و ستارگان NBA و کارآفرینان و … به آن، این عدد درحال افزایش است.
پس دلایل خوبی برای وجود توکنهای اجتماعی وجود دارد و می‌توان به پیشرفت و آینده این بخش از فناوری بلاک چین و رمزارزها امیدوار بود.
در پایان
توکنهای اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی باعث شده‌اند تولیدکنندگان محتوا فرصت درخشانی برای ساخت اجتماع‌های مخاطبین و هواداران خود به‌دست آورند. پلتفرم‌هایی نیز شکل گرفته‌اند که توکنیزه کردن این اجتماعات را ساده‌تر می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این اجتماع‌ها باید در نظر داشته باشند که همه انواع توکنهای کریپتو باید از مقررات، ازجمله مالیات پیروی کنند.
البته مسائل و پرسش‌هایی هم پیرامون توکنهای اجتماعی وجود دارد که شاید تا حل شدنشان فاصله داشته باشیم. به‌عنوان مثال، چگونه می‌توان هوادارانی که می‌خواهند توکن را به‌عنوان یادگاری نگه دارند از سفته‌بازانی که قصد کاهش ارزش توکن یا فروش عمده را دارند، محافظت کرد؟ چگونه می‌توان پیچیدگی‌های لیکوییدیتی غیرمتمرکز، سرورهای مشکل‌دار دیسکورد ( Discord ) و ایردراپ‌ها را مدیریت کرد؟ یک تولیدکننده محتوا توکنی اجتماعی صادر می‌کند که زحمت زیادی برایش کشیده، اما مشخص نیست عایدی او در آینده چقدر خواهد بود.
این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاورهٔ تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.