مهسا آغازی | تحلیلگر بازار سرمایه صنعت خرده‌فروشی در قالب فروشگاه‌های زنجیره‌ای از مهم‌ترین صنایع تا‌ثیرگذار بر زنجیره تا‌مین کالاهای مصرفی است. در حال‌حاضر از مهم‌ترین ویژگی‌های محیط این صنعت باید به رقابت فزاینده آن اشاره کرد.
با توجه به افزایش رقابت در این صنعت و ظهور فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بررسی وضعیت این صنعت اهمیت پیدا می‌کند. از جمله برخی از مهم‌ترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایران می‌توان به شهروند، هایپراستار، هایپرمی، اورست مدرن پارس، کوروش، ستاره‌شرق، سپه، اتکا و... اشاره کرد.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای را می‌توان در سه دسته هایپرمارکت، سوپرمارکت و فروشگاه‌های تخفیفی دسته‌بندی کرد. برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز شعب خود را به دو شکل (برای مثال هایپرمارکت و سوپرمارکت) اداره می‌کنند. در رابطه با مکان فروشگاه‌ها، اکثرا مناطق مختلف شهر را هدف قرار می‌دهند، با این حال برخی از فروشگاه‌ها (برای مثال ستاره‌شرق) مناطق خاصی که ویژگی تراکم بیشتر جمعیتی را دارند، هدف قرار می‌دهند.
بازار خرده‌فروشی در ایران
اندازه‌کل بازار خرده‌فروشی در ایران در حدود ۱۵۰۰ هزارمیلیارد تومان تخمین زده میشود که بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد آن مربوط به کالاهای تندصرف (FMCG) است. این ارقام با در نظر گرفتن تعداد خانوار، متوسط هزینه سالانه خانوار و تخصیص این هزینه به بخش‌های مختلف با توجه به آمار موجود در مرکز آمار تخمین زده شده است. همچنین از جمله مهم‌ترین خرده‌فروشی‌های برتر بین‌المللی می‌توان به فروشگاه‌های وال‌مارت، کاستکو، کروگر و ... اشاره داشت.
در رابطه با مهم‌ترین مشکلات توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخفیفی می‌توان به موضوع وضع قوانین، تا‌مین فروشگاه مناسب، نبود قانون مدون در زمینه فرانچایز، نیاز به حجم بالای سرمایه‌در‌گردش، بالا بودن هزینه‌های جاری فروشگاه، دشواری اجاره انبار و... اشاره کرد که فروشگاه‌هایی چون افق‌کوروش با اجرای شرایط تعیین‌شده در راه‌اندازی فروشگاه‌ها (اعطای نمایندگی) بسیاری از این چالش‌ها را تا حد زیادی حل کرده‌اند.
به‌طور کلی مدیریت کانال‌های توزیع یکی از مهم‌ترین عناصر هر زنجیره‌ای است، فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق‌کوروش، با اجراسازی سیستم فرانچایز، این عنصر مهم را مدیریت می‌کنند.
در فروشگاه‌های افق، با توجه به زنجیره ارزش شرکت و ارتباط آن با گروه صنعتی گلرنگ و دستیابی به تا‌مین‌کنندگان کشور، همچنین سیستم لجستیک و مشتریان، اثر هم‌افزایی زیادی مشاهده میشود.
بررسی یک مورد
چشم‌انداز فروشگاه‌های افق‌کوروش رسیدن به تعداد ۴هزار فروشگاه است، افق در دوره میانی منتهی به شهریور ۹۹، تعداد ۲۳۹ فروشگاه در سطح کشور راه‌اندازی کرده و این در حالی است که در بودجه ۹۹، افتتاح ۳۳۴ فروشگاه پیش‌بینی شده و تنها در بازه ۶ماهه، ۷۰درصد تحقق تعداد راه‌اندازی شعبه داشته‌اند. لذا افق از یکسو از رشد تورمی قیمت محصولات و از سویی دیگر از رشد تعداد فروشگاه‌ها در سالیان آتی بهره می‌برد.
تعداد فروشگاه‌های کوروش در حال‌حاضر به ۲۳۴۴ مورد رسیده است. استراتژی‌های عملیاتی چون سفارش‌گذاری متمرکز خرید و تا‌مین کالا به جهت شارژ انبارهای شرکت، سفارش‌گذاری متمرکز ارسال کالا از انبارهای شرکت به فروشگاه‌ها و کنترل موثر بر سطح موجودی با سفارش‌گذاری‌های اتوماتیک، نظارت مستمر بر تعادل میزان موجودی و دوره بازپرداخت شرکت، کنترل مستمر بودجه‌ای بر هزینه‌های عملیاتی در سطح فروشگاه‌ها و انبار، استفاده بهینه از فضای انبارها به‌وسیله آدرس‌دهی انبارها و باکس پالت و ... منجر به عرضه با هزینه کارآ میشود.
محصولات شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق‌کوروش مشتمل بر ۳هزار قلم کالایی و در ۹ طبقه شامل نوشیدنی، شوینده، خوراکی، سبزیجات، لوازم منزل سبک، پروتیینی، پوشاک، غرفه‌ای و ملزومات و تجهیزات است.
شیوه‌های عملیات شرکت
یکی از نکات مهم در رابطه با عملیات شرکت، سیاست مبنی بر معامله تنها با طرف‌های قرارداد معتبر و اخذ وثیقه کافی، در موارد مقتضی است، تا ریسک اعتباری ناشی از ناتوانی در ایفای تعهدات توسط تا‌مین‌کنندگان کالا را کاهش دهد. شرکت تنها با شرکت‌هایی معامله می‌کند که رتبه اعتباری بالایی داشته باشند، همچنین با استفاده از اطلاعات مالی عمومی و اخذ وثایق کافی در این‌خصوص مصون‌سازی می‌کند.
قابل ذکر است با توجه به ماهیت فعالیت شرکت، خرید کالا به صورت نسیه و فروش نقدی کالا این موضوع عمدتا در خصوص پیش‌پرداخت‌های خرید تجهیزات فروشگاهی است که این خریدها نیز عمدتا از شرکت فرعی (شرکت سامان‌پویش تا‌مین) صورت می‌پذیرد و در خصوص تسهیلات اعطایی به عاملین فرانچایز تضامین معتبری شامل وثیقه ملکی یا ضمانت‌نامه بانکی اخذ میشود.
نکته مهم دیگری که در عملیات شرکت حایز اهمیت است آن که شرکت در آذرماه۹۷، اقدام به تحصیل ۵۸ درصد از سهام شرکت تجارت الکترونیک کوروش(اکالا) کرده است که از این طریق می‌تواند از مزایای دسترسی به فروش آنلاین نیز بهره‌مند شود.
مارجین کالا‌ها در خرده‌فروشی
بررسی مارجین‌های افق در بازه‌های فصلی نشان می‌دهد از ابتدای سال ۹۶، متوسط مارجین ناخالص ۱۸درصد، متوسط مارجین عملیاتی ۴درصد و متوسط مارجین خالص نیز ۴درصد بوده است.
بررسی نرخ رشد فروش، سود ناخالص، سود عملیاتی و سود خالص شرکت در بازه‌های فصلی از ابتدای سال۹۶ نشان می‌دهد: فروش شرکت در هر فصل ۱۵درصد رشد، سود ناخالص در هر فصل ۱۷درصد رشد، سود عملیاتی در هر فصل ۲۶درصد و سود خالص در هر فصل ۴۱درصد رشد داشته است.
بیشترین وزن در فروش مقداری شرکت مربوط به خوراکی، پروتیینی، شوینده و نوشیدنی و بیشترین وزن مبلغی به ترتیب مربوط به دسته‌های خوراکی، پروتیینی، شوینده و نوشیدنی است و در هر دو بخش، محصولات خوراکی، پروتیینی و شوینده در مجموع سه دسته از محصولاتی هستند که وزن در حدود ۸۵ تا ۹۰ درصدی را به خود اختصاص داده‌اند.
کدام بخش‌ها پر فروش‌تر هستند؟
بررسی روند رشد مبالغ فروش شرکت حاکی از تداوم نسبی رشد در بازه‌های ماهانه است، نرخ تورم و رشد قیمت در محصولات خوراکی، پروتیینی و شوینده به عنوان سه بخش اصلی از اقلام فروش شرکت به همراه عملکرد مناسب شرکت در رشد تعداد شعب اطمینان نسبی از اولا تکرار فروش و ثانیا رشد فروش را فراهم می‌کند.
از سویی دیگر طبق توضیحات ارایه شده، شرکت استراتژی‌های مناسبی را نیز در عملکرد خود(همچون فرانچایز، نحوه تا‌مین منابع، انبارداری و...) پیاده‌سازی می‌کند که نشان می‌دهد افق می‌تواند گزینه مناسبی برای کسب بازدهی معقول در بازه‌های زمانی بلندمدت باشد.
نمودار سهم حاکی از روندی پایدار و آهسته و پیوسته در رشد است که کاملا با ماهیت بنیادی شرکت هماهنگ است، بنابراین با توجه به پیش‌بینی سود بین ۴۸۰ تا ۵۲۰ تومانی با افق زمانی ۱۴۰۰، نماد افق کوروش را می‌توان به عنوان یک گزینه با ریسک و بازدهی معقول و بلندمدت برای خرید در قیمت‌های مناسب به صورت پله‌ای در نظر داشت.
روند نرخ فروش ماهانه