به گزارش پایگاه خبری بورس پرس به نقل از استارت آپ ۳۶۰، در این سال‌ها درباره ورود استارت آپ‌ها به بورس بحث‌های مختلفی از سوی نهاد ناظر مطرح شد و حرکت‌های رو به جلو و مثبتی نیز اتفاق افتاد. بحث‌هایی همچون حضور در تابلوی اختصاصی و بازاری موسوم به هدف تا نحوه ارزش‌گذاری و سنجش دارایی‌های نامشهود، پیش‌بینی میزان استقبال بازار سرمایه از این شرکت‌ها و نیز سودده بودن استارت آپ حین عرضه اولیه. با وجود پذیرش نخستین استارت آپ در تالار شیشه‌ای این بحث‌ها در فضای بازار سرمایه کماکان تازه است.
آیا شرکت استارت آپی برای ورود به بورس باید سودده باشد؟
یکی از نکاتی که در رابطه با پذیرش شرکت‌های استارت آپی در بورس عنوان می‌شود، بحث سوددهی شرکت است. بسیاری از فعالان بازار سرمایه این طور می‌پندارند که یک شرکت برای پذیرفته شدن در بورس باید سودده باشد. جالب است در زمان عرضه اولیه یک استارت آپ در کشورهای پیشرفته دنیا همچون آمریکا و اروپا، سودآوری شرکت مسئله اصلی سرمایه‌گذاران نیست و غالب این دست شرکت‌ها در زمان عرضه زیان‌ده هستند.
برای روشن شدن موضوع، شرکت‌های مطرحی همچون ایربی‌اندبی، اسپاتیفای، توییتر، لیفت و اوبر در زمان IPO شدن و برخی حتی پس از آن نیز سودآور نبودند. ذکر آماری در این رابطه قابل توجه است که در سال ۲۰۱۹ بیش از ۸۰ درصد شرکت‌های فناوری محور در زمان عرضه اولیه زیان ده بودند. در این رابطه نظر کارشناسان این حوزه قابل تامل است.
سعید باجلان عضو هیات علمی و کارشناس بازار سرمایه درخصوص رشد و سوددهی استارت آپ‌ها برای ورود به بورس در برنامه پادکست زوم گفت: استارت آپ ها ماهیتا دنبال رشد هستند. لذا طبیعی است که سودآوری را فدای رشد کنید. بر این اساس زیان‌ده بودن استارت آپ ها اساسا پدیده عجیب و نامتعارفی نیست. استراتژی اصلی، تمرکز روی رشد است و به همین دلیل کل درآمدها را به نوعی در شرکت مجددا سرمایه‌گذاری می‌کنند و به این دلیل سودآوری خیلی خاصی ندارند. البته این به هیچ عنوان به این معنی نیست که قدرت سودآوری ندارند و یا جریان نقد برای سهامداران تولید نمی‌کنند.
وی افزود: عدم سودآوری در بازار سرمایه پدیده عجیبی نیست. زیرا ملاک ارزش‌گذاری صرفا سودآوری نیست. به عنوان مثال برخی شرکت‌های خودرویی، زیان انباشته خیلی زیادی دارند به حدی که اساسا زیان آنها از سرمایه شرکت تجاوز کرده است و در اصطلاح حقوق صاحبان سهام شرکت منفی شده است. با این حال جزو پر‌بازده‌ترین شرکت‌های بورسی نیز هستند. پس اینکه همه شرکت‌های بورسی سودآور هستند و شرکت زیان‌ده در بورس وجود ندارد، حرف دقیقی نیست.
باجلان تصریح کرد: دقت کنید که سود یک مفهوم حسابداری است و بسیار تحت تاثیر رویه‌های حسابداری است به این معنی که با تغییر رویه حسابداری عدد آن کم و زیاد می‌شود بدون اینکه در کلیت شرکت تغییر خاصی رخ داده باشد. به همین دلیل است که امروز در ارزش‌گذاری بیشتر روی جریانات نقدی شرکت و ظرفیت رشد آن توجه می‌شود تا رقم سود. یکی دیگر از ویژگی‌های استارت آپ، رشد است یعنی اینکه استراتژی این شرکت‌ها تمرکز بر رشد کسب و کار است تا سودآوری در کوتاه مدت.
استارت آپ ها هم‌تراز همتایان سنتی حاضر در بورس
از نظر دیگر کارشناسان بازار سرمایه، برخی شرکت‌های استارت آپی ایرانی که به حجم بازار گسترده و تعداد کاربران بالایی دست یافتند با اینکه در بازار سرمایه حضور ندارند اما عملکرد مشابه و حتی بهتر از همتایان در بورس دارند.
علیرضا توکلی کاشی کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه از میان ۹۱۱ شرکت حاضر در بورس و فرابورس، بیش از ۷۰ درصد آنها فروشی کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان و سود عملیاتی کمتر از ده میلیارد تومان در سال دارند، گفت: اگر فروش یک شرکت به بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در سال برسد، معمولا سود عملیاتی آن از ۱۰ میلیارد تومان بالاتر است.
وی افزود: چنین شرکتی در میان ۷۰ درصد از شرکت‌های دارای سهام ممتاز بورس ایران قرار دارد. شرکت استارت آپی که چنین شرایطی را داشته باشد، دیگر استارت آپ نیست و به بلوغ کافی برای ورود به بازار سرمایه رسیده است.
دغدغه همسایه‌های ایران، صدور استارت آپ به کشورهای دیگر است
پذیرفته شدن یک استارت آپ در بورس در کنار تمامی مزیت‌هایی که نصیب آن شرکت می‌کند این امتیاز اقتصادی را برای ذی‌نفعان شرکت در پی دارد که باعث می‌شود حلقه آخر داستان موفقیت سرمایه‌گذاری خطر پذیر یعنی استراتژی خروج محقق شود و نیز سرمایه‌گذاران بیشتری ترغیب به سرمایه‌گذاری در این حوزه شوند.
اتفاقی که اکوسیستم استارت آپی ایران این روزها به شدت به آن نیاز دارد. زیرا منابع مالی وسیع برای استارت آپ های در مرحله رشد موجود است اما سرمایه‌گذار بخش خصوصی حاضر به قبول ریسک و سرمایه‌گذاری چند صد میلیاردی در این حوزه نیست. بنابراین بازار سرمایه بهترین مکان برای دستیابی به این هدف است.
در حالی که اکوسیستم استارت آپی ایران در شرایط متقاعدسازی صاحبان سرمایه و IPO کردن دستاوردهای یک دهه پیش به سر می‌برد، کشورهایی در همسایگی ایران هر کدام حداقل یک تا چندین یونیکورن (شرکت استارت آپی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار) دارند و سودای فتح بازار کشورهای دیگر را در سر می‌پرورانند.
خاورمیانه در حال تبدیل شدن به منطقه‌ای برای جذب سرمایه‌گذاران استارت آپی است. در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ۱۶ یونیکورن وجود دارند و جذب سرمایه بسیار راحت‌تر از قبل است. در حالی که اکوسیستم استارت آپی ایران که سال‌ها قبل از کشورهای همسایه شروع به رشد کرده به دلایل اقتصادی ناشی از تحریم و قطع دسترسی بازار جهانی از کشورهای منطقه عقب مانده است. تنها کشور امارات به‌دنبال ایجاد ۲۰ یونیکورن تا سال ۲۰۳۱ در این کشور است.
کریم نخستین استارت آپ منطقه خاورمیانه است که توانست به یونیکورن تبدیل شود زمانی که شرکت اوبر این استارت آپ را به مبلغ ۱. ۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ خرید. کریم حالا یک سوپر اپ است که در کنار خدمات تاکسی آنلاین خدمات دیگری را نیز به کاربران ارایه می‌دهد. مقر اصلی کریم دبی است اما طی سال‌های اخیر فعالیت‌ها را به ۱۰۰ شهر در ۱۵ کشور جهان گسترش داده از جمله در آفریقا و جنوب آسیا.
ترکیه دیگر همسایه بسیار نزدیک ایران است که توجه و سرمایه‌گذاری انبوهی برای اکوسیستم استارت آپی در نظر گرفته است. استارت آپ گتیر که مقر آن در استانبول است روی تحویل ۸ تا ۱۲ دقیقه‌ای کالای سوپرمارکتی و غذا دم در منزل کاربران تمرکز دارد. این استارت آپ اکنون به ارزش ۷.۷ میلیارد دلاری دست پیدا کرده و توانسته بازار را آن سوی مرزهای ترکیه به قلب اروپا و نیویورک نیز گسترش دهد.
بازار ترکیه به قدری برای خارجی‌ها جذاب است که به غیر از سرمایه‌گذاران آمریکایی و بومی ترکیه، چینی‌ها نیز به آن توجه نشان داده‌اند و در یک مورد علی‌بابا، غول ایکامرس چین در سال ۲۰۱۸ میلادی ۷۵۰ میلیون دلار در فروشگاه آنلاین ترندیول ترکیه سرمایه‌گذاری کرده که اکنون به یک دکاکورن (استارت آپ با ارزش بیش از ۱۰ میلیارد دلار) تبدیل شده است.
اکنون امید می‌رود دیگر استارت آپ های ایرانی همچون اسنپ، دیجی‌کالا، بازار، شیپور و فیلیمو مانند تپسی که توانست به فرابورس راه پیدا کند، وارد بازار سرمایه شده و هر چه زودتر عرضه عمومی شوند.
تلگرام اصلی بورس پرس : t.me/boursepressir
انتهای پیام