✅ ضریب فزاینده پولی چیست ؟
پولی که توسط بانک مرکزی تولید و وارد چرخه اقتصاد می‌شود پایه پولی است که به عنوان پول پرقدرت نیز از آن یاد می‌شود. بانک‌های تجاری با دادن وام و دریافت سود از آن، پول جدیدی علاوه بر آن چه توسط بانک مرکزی تولید شده بود، تولید می‌کنند. طبیعی است که بانک‌ها ذخایر مازادی که در اختیار دارند را یا وام می‌دهند یا سرمایه‌گذاری می‌کنند. بنابراین، یک واحد پول تولید شده توسط بانک مرکزی در طی چرخه اقتصاد تبدیل به چند واحد می‌شود که به آن ضریب فزاینده پولی گفته می‌شود.
برای توضیح ضریب فزاینده پولی بهتر است به این مثال توجه کنیم. فرض کنید بانک مرکزی با انجام عملیات بازار باز ۱۰۰ واحد پولی را با خرید اوراق قرضه دولتی تولید کرد. این کار منجر به افزایش ۱۰۰ واحدی پایه پولی می‌شود. حال بانک این پول را برای دریافت سود قرض می‌دهد. قرض گیرنده از این پول برای خرید کالا استفاده می‌کند و فروشنده کالا ۱۰۰ واحد دریافتی را در بانک سپرده‌گذاری می‌کند.
اگر میزان ذخیره قانونی مصوب ده درصد باشد، در این صورت بانک از ۱۰۰ واحد دریافتی ۱۰ واحد را به عنوان ذخیره قانونی در بانک مرکزی نگهداری می‌کند و ۹۰ دلار باقی‌مانده را دوباره قرض می‌دهد. حال کسی که وام جدید را دریافت کرده از آن برای خرید کالا استفاده می‌کند و فروشنده کالا دوباره این پول را در بانک پس انداز می‌کند. بانک ده درصد این مقدار را در بانک مرکزی ذخیره می‌کند و دوباره باقی‌مانده آن که ۸۱ دلار است را وام می‌دهد. این چرخه می‌تواند همینطور ادامه داشته باشد.
همانطور که مشاهده می‌کنید ۱۰۰ واحد پول اولیه که به عنوان پایه پولی تولید شده بود در طی مراحل مختلف بازتولید می‌شود و مقادیر بیشتری از نقدینگی را تولید می‌کند که به نوبه خود می‌تواند باعث افزایش تقاضا برای خرید کالاها و ایجاد تورم شود. بنابراین برای تنظیم وضعیت اقتصادی جامعه، علاوه بر پایه پولی باید ضریب فزاینده پولی نیز کنترل شود که یکی از روش‌های آن تغییر مقادیر ذخایر قانونی است.