مفت بودن نشانه جذابیت است؟

ارزش یک مفهوم نسبی است، نه مطلق.

مفروضات کنار هم جمع می شوند و سپس ما را به ارزش یک دارایی می رسانند.

امروز هنگامی که در بازار سرمایه به Valuation یا همان ارزشیابی سهام می پردازیم متوجه می شویم که بسیاری از سهام (مخصوصا سهام گروه پتروشیمی، فلزات، معدنی) UnderValue یا همان زیر ارزش هستند. در نگاه عامیانه در چنین مواقعی از واژه « مفت بودن» استفاده می شود که به نظر اشتباه است.

در سرمایه گذاری ما با دو مفهوم ریسک و بازده سر و کار داریم. پیش از مارکوئیز ارزیابی گزینه های سرمایه گذاری عمدتا بر پایه بازدهی بوده و قاعدتا بین دو گزینه سرمایه گذاری آن گزینه ای که بازده انتظاری بالاتری دارد پذیرفته می شد. اما بعدها مفهوم ریسک نیز در محاسبات قرار گرفت. هنگاهی که به قضایا از منظر ریسک و عدم اطمینان نگاه کنیم و بپذیریم ارزش یک مفهوم نسبی بر پایه مفروضات است و عدم اطمینان نیز وجود دارد متوجه خواهیم شد که هر چیز مفت هم آنچنان جذاب نیست.

ترکیب عدم اطمینان (ریسک) و وجود گزینه های بدون ریسک برای یک سرمایه گذار باعث می شود که آن در میان مفت ها، آنی را انتخاب کند که بازده انتظاری آن بیشتر از بازده مورد نظرش باشد. بنابراین اینجا گفته می شود اگر یک دارایی UnderValue است دقیقا چه میزان است؟ ۱۰٪؟ ۲۰٪ ؟ ۳۰٪ و ...

در یک اقتصاد با نرخ بهره ۱٪ و وجود یک پاداش درخواستی ۱-۱.۵٪ یک گزینه ۱۰٪ زیر ارزش بسیار جذاب است اما اگر نرخ بدون ریسک ۲۰٪ باشد و یک پاداش ۱۰٪ یا ۱۵٪ درخواستی بابت ریسک کردن سرمایه گذار وجود داشته باشد ممکن است مفت بودن خیلی از سهام جذاب نباشد.

حالا اگر مباحث اقتصاد رفتاری را وارد موضوع کنیم قضیه آشکار تر خواهد شد. سهامداران بسیار عجول شده اند و تمایل دارند زیانی که داشته اند را به سرعت جبران کنند. در چنین حالتی تفسیر UnderValue بودن و جذابیت با در نظر گرفتن چند عامل است:

۱) نرخ بدون ریسک

۲) صرف ریسک (پاداش در خواستی برای ورود به بازارهای ریسکی)

۳) تمایل زیاد برای جبران زیان ها در مدت کوتاه

به احتمال بالا یک سهامدار با زیان ۵۰٪ به دلیل موضوعات روانشناسی گزینه سرمایه گذاری با بازده انتظاری یکساله ۴۰٪ را نمی پذیرد چون:

۱) زیان آن را صفر نمی کند

۲) افق زمانی یکساله زیاد است !

ما دو راهکار داریم:

الف) یا قیمت ها بیشتر ریزش کنند که بازده انتظاری از سهام به درصدهایی بیش از ۴۰٪ و ۵۰٪ برود

ب) ذهنیت سرمایه گذار نسبت به روند جبران زیان و شیوه های سرمایه گذاری تغییر کند.

قاعدتا مورد دوم نیاز به فرهنگ سازی دارد و امری است که با شعار پیش نخواهد رفت و باید هم تامین مالی خوبی صورت گیرد هم ساختارهای آن فراهم شود. بنابراین ما شاهد این هستیم که مورد اول در حال شکل گیری است.

بازار سرمایه برای حرکت رو به رشد نیازمند خبرهای بسیار قوی است که مفروضات آن را به نفع بازار تغییر دهد و یکی از این مفروضات متاسفانه نرخ دلار است. رشد پر قدرت نرخ دلار (با فرض عدم تغییرات منفی با اهمیت سایر مفروضات) با وارد کردن بازار به فاز رونق ارزش دارایی ها را دستخوش تغییر می کند و UnderValue بودن و میزان آن را نیز تغییر می دهد.

مخلصم کلام

زیر ارزش بودن تنها معیار جذاب بودن یک دارایی نیست. بنابراین نمی توان به همین سادگی با استفاده از واژه « مفت بودن» یک سهم آن را محکوم به صعود دانست.

برای درک بهتر آنچه در پست گفته شده توصیه می شود مطالعاتی را روی دو واژه داشته باشید

Expected Return

Required Return

بازده انتظاری از یک دارایی

بازده مورد نظر یک سرمایه گذار

در حالت عادی (داشتن ذهنیت درست سرمایه گذاری) ما بر روی گزینه هایی سرمایه گذاری می کنیم که بازده انتظاری آنها از بازده مورد نظر ما بیشتر باشد.