به گزارش پایگاه خبری بااقتصاد، اگرچه امروزه بیش از ۹۰ درصد انرژی جهان مبتنی بر نفت است اما نمی‌توان از این منبع به‌صورت خام استفاده کرد و باید قبل از استفاده پالایش شود. این وظیفه به عهده شرکت‌های پالایشی است.
ﭘپالایشگاه نفت یک واحد صنعتی است که در آن نفت خام به مواد مفیدتری مانند گاز مایع، نفت سفید، بنزین، گازوییل، نفت کوره، قیر و دیگر فرآوردههای نفتی تبدیل می‌شود. نفت به صورت خام و فرآوری نشده خاصیت زیادی ندارد و مورد استفاده در صنایع مختلف قرار نمی‌گیرد اما به محض فرآوری شدن و تبدیل به مواد دیگر خاصیت متفاوتی پیدا کرده و موارد مصرف گوناگونی خواهد داشت. پالایشگاه‌های نفت بسته به نوع خوراکی که بر مبنای آن طراحی شده‌اند دارای پیچیدگی‌های متفاوت هستند که بر اساس آن میزان و نوع محصولات متفاوتی تولید میکنند.
پالایشگاه چه محصولاتی تولید می‌کند؟
محصولات تولیدی یک پالایشگاه را می‌توان به دو دسته اصلی (شامل بنزین، گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره، گاز مایع و سوخت های هوایی) و فرآوردههای فرعی (شامل نفتا، وکیوم باتوم، وکیوم سلاپس، لوبکات وغیره) دسته‌بندی کرد.
در حال حاضر با احتساب پالایشگاه ستاره خلیج فارس ده شرکت پالایش نفت در کشور وجود دارند که ظرفیت پالایشی این شرکتها حدود ۲/۲ میلیون بشکه در روز است. در این میان تنها ۶ شرکت پالایش نفت در بورس و فرابورس پذیرفته شده است.
چشم انداز قیمت نفت خام
از آنﺠاﯾﯽ ﮐﻪ نﻔت ماده اولﯿﻪ برای انﺠام ﻓرآﯾنﺪ در ﭘاﻻﯾﺸﮕاه ﻫا است، نﻮسانات ﻗﯿﻤت آن اﺛر مﺴﺘﻘﯿﻢ بر عﻤﻠﮑرد مالﯽ شرﮐت ﻫای ﭘاﻻﯾﺸﯽ خﻮاﻫﺪ داشت.
با شیوع جهانی ویروس کوید ۱۹ با کاهش بی سابقه تقاضای نفت خام و فرآورده ها و بر هم خوردن تعادل قیمت ها در پایان سال ۱۳۹۸ و ادامه این روند کاهشی در سال۱۳۹۹ مواجه هستیم.
با کاهش قیمت نفت خام و فرآورده ها در ماه های پایانی سال ۱۳۹۸ و ابتدای سال ۱۳۹۹ به دلیل شیوع کرونا، فاصله قیمتی فرآورده ها و خوراک در مقیاس واحد (هر لیتر) کاهش یافته است. به عبارت دیگر کرک اسپرد فرآورده ها کاهش یافته و در مواردی نیز منفی شده است.این موضوع باعث کاهش قابل توجه درآمد فروش در ماههای ابتدایی سال می شود. اما پیش بینی می شود با پیش رفتن واکسیناسیون و از سر گیری فعالیت های اقتصادی در دنیا و افزایش قیمت نفت خام، کاهش درآمد ماههای ابتدایی جبران شود .
تهدیدها و فرصت‌های این صنعت کدام‌اند؟
نبود ریسک‌های ناشی از کمبود خوراک به‌دلیل داشتن منابع عظیم نفتی در ایران، رشد تولید خودروهای بنزینی در دو خودروساز بزرگ کشور، اعطای تخفیف در نرخ خوراک توسط دولت فرصت‌های صنعت پالایشی به شمار می‌روند.
از طرفی مشکلات محیط زیستی و بحران کمبود آب، حرکت جهان به سوی تولید انرژی‌های پاک، کاهش تقاضا برای برخی از فرآورده‌ها مانند نفت کوره به‌علت وجود محصولات جایگزین و تحریم‌های بین‌الملل و عدم توانایی صادرات و واردات از مهم‌ترین تهدیدهای این صنعت به شمار می‌روند.
از میان نمادهای پالایشی حاضر در بازار سرمایه، چهار نماد شبریز، شپنا، شتران و شبندر بیشترین ارزش بازار این صنعت را تشکیل می‌دهند که در ادامه به بررسی هرکدام می‌پردازیم.
پالایش نفت تبریز (شبریز)
شرکت پالایش نفت تبریز فعالیت خود را در زمینه پالایش نفت خام و تولید فرآوردههای نفتی از سال ۱۳۵۶ آغاز نموده و هم اکنون حدود ۶ درصد از فرآوردههای نفتی مورد نیاز کشور را تولید می‌نماید.
شبریز از منظر تولید محصولات اصلی در جایگاه چهارم صنعت پالایش نفت بورس و فرابورس قرار دارد.
پالایش نفت اصفهان(شپنا)
شرکت پالایش نفت اصفهان در سال ۱۳۷۷ به عنوان شرکت فرعی شرکت ملی پالایش وپخش فرآوردههای نفتی ایران تاسیس شد.
پالایش نفت اصفهان در قیاس با نه شرکت دیگر در سال ۱۳۹۸ از نظر دریافت خوراک نفت خام و میعانات گازی در جایگاه سوم قرار دارد و از منظر تولید محصول نفت گاز مقام نخست، گاز مایع مقام دوم، بنزین و نفت کوره مقام سوم و نفت سفید جایگاه چهارم قرار دارد.
پالایش نفت تهران (شتران)
شرکت پالایش نفت تهران به عنوان شرکت فرعی شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران در سال ۱۳۷۷ در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسیده است.
در حال حاضر پالایشگاه تهران با پالایش روزانه ۲۵۰ هزار بشکه نفت خام در هر روز نزدیک به ۱۳ درصد از نفت خام پالایشی کشور را پالایش می‌کند.
پالایش نفت بندرعباس (شبندر)
شرکت پالایش نفت بندرعباس از مهرماه سال ۱۳۷۷ به ثبت رسیده و عملیات مالی شرکت عملا از سه ماهه آخر سال مذکور شروع گردیده است.
۱۸ درصد از سوخت کشور توسط این شرکت تامین می‌شود.