یک- تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران که طی یک‌سال اخیر در پیچ و خم مذاکرات وین و به اصطلاح در استندبای قرار دارد و هنوز تکلیف برجام مشخص نشده است. به بیانی دیگر، تحریم‌هایی که اروپا با همکاری امریکا علیه ایران اعمال کرده‌اند، حالا مانع اصلی بر سر راه مراودات تجاری در شرایط جنگی و بحران کنونی است.

دو-درپی همین تحریم‌های اقتصادی، ایران طی یکی دو دهه اخیر از ایجاد و توسعه زیرساخت‌های تولید و صادرات بازمانده است و اجازه واردات تکنولوژی‌های مدرن و جدید را به‌ویژه در بخش صنایع معدنی و نفت و گاز ندارد. بنابراین، افزایش تولید ایران برای تامین نیازهای کشورهای اروپایی در زمانی که روسیه مورد تحریم واقع شده است، تقریبا در بسیاری از محصولات امکان‌پذیر نیست.

سه- فولاد و زنجیره محصولات فولادی، یکی از صنایعی است که ایران توان افزایش تولید و صادرات آن را دارد اما عوارض صادراتی که اخیرا توسط وزارت صنعت برای صادرکنندگان وضع و اجرا شده است، یکی دیگر از موانع در این حوزه محسوب می‌شود که مقابل تولیدکنندگان قرار داده‌اند.

چهار- قطع برق به‌ویژه در فصل گرما و تابستان نیز یکی دیگر از چالش‌های صنایع، مخصوصا صنایع فولاد در مسیر افزایش تولید و صادرات است که مانع از آن می‌شود تا فولادسازان برنامه‌های توسعه‌ای و طرح‌های صادراتی‌شان را اجرا کنند، درحالی‌که بازارهای جهانی در برهه کنونی نیاز مبرم به تامین کامودیتی‌های فلزی مانند فولاد دارند اما ایران بازهم نمی‌تواند حضور قدرتمندی ایفا کند. برق برای برخی از صنایع مانند سیمان و فولاد که تلفیقی از معدن و انرژی هستند، موضوع بسیار حیاتی تلقی می‌شود و دولت برای رفع مشکلات این صنایع و همچنین گسترش بازارهای صادراتی باید اقدامات مقتضی انجام دهد.

ناگفته نماند که در تابستان سال گذشته به دلیل وجود بحران انرژی در کشور، برق این صنایع قطع شد و توقف تولید در بازه زمانی ۴۰ تا ۵۰ روزه، این صنایع را به تعطیلی کشاند.

درهمین‌حال، خبرهای رسمی منتشر شده، حاکی از آن است که تقاضا برای محصولات فولادی ایران در پی قطع گاز روسیه به لهستان افزایش یافته است. قطع گاز روسیه به لهستان بازار محصولات فولادی منطقه و جهان را زیر تاثیر قرار داده است، بنابراین، تقاضا برای صادرات محصولات ایرانی رشد خواهد کرد و اگر دولت درپی افزایش منابع ارزی و توسعه صادرات غیر نفتی است، باید مشکلات تولیدکنندگان و صنایع بزرگ صادرات‌محور را برطرف کند.

گرچه توقف صادرات روسیه طولانی‌مدت نخواهد بود، اما این موضوع می‌تواند به نقطه عطفی برای ایران محسوب شود و بازارهای صادراتی خود را با کمترین هزینه بازاریابی، توسعه دهند. مشتریان جدیدی که به دلیل مزیت‌های رقابتی محصولات ایرانی، می‌توانند به بازارهای ثابت تبدیل شوند.

به‌هرروی، اگر تولیدکنندگان داخلی به‌ویژه صنایع فولاد، بتوانند در این مقطع تاریخی و حساس، با حمایت‌های دولت این صنعت راهبردی و استراتژیک را هم در داخل ساماندهی کنند و هم به بازارهای صادراتی جدید دست یابند، آینده این صنعت و سایر صنایع صادراتی، بسیار روشن و امیدوارکننده خواهد بود. افزون بر این، دولت برای تامین بودجه و کسری‌های بزرگی که با آن مواجه است، دیگر نیاز چندانی به فروش نفت در شرایط تحریمی ندارد و منابع ارزی افزایش خواهد یافت.

مولود غلامی- روزنامه‌نگار بازار سرمایه