در ابتدا لازم به ذکر است در این گزارش منظور از "صکوک" اوراق مالی اسلامی است که توسط شرکتهای واسط مالی (SPV) در بازار سرمایه ایران منتشر میشوند و به موجب ماده ۲ دستورالعمل فعالیت نهادهای واسط مصوب ۱۳۸۹/۰۵/۱۱ شورای عالی بورس و اوراق بهادار تنها نهاد مجاز به تاسیس، اداره و راهبری چنین شرکتهایی در بازار سرمایه ایران شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه میباشد.
در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ شاهد بیشترین حجم و تعداد درخواست تامینمالی از طریق انتشار صکوک در بازار سرمایه نسبت به دوره مشابه در ادوار گذشته بودیم؛ بطوریکه طی این مدت تعداد ۲۴ موافقت اصولی انتشار انواع صکوک مجموعا بالغ بر ۱۸۱ هزار میلیارد ریال توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر گردید که ۶ مورد آن مربوط به شرکتهای بهمن دیزل، بهمن موتور، کرمان موتور، سرمایهگذاری ملی ایران، بازرگانی سایپا یدک و گروه توسعه اقتصادی تدبیر مجموعا به مبلغ ۳۲ هزار میلیارد ریال منتشره شده است و ۱۸ مورد مابقی همچنان در دست انتشار میباشند.
به گزارش روابط عمومی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، ۶ مورد از این ۱۸ موافقت اصولی صادره و در دست انتشار مربوط به شرکتهای سرمایهگذاری ملی ایران، گروه پتروشیمی تابان فردا، ایران خودرو، داروسازی دکتر عبیدی، پدیده شیمی قرن و گروه توسعه مالی مهر آیندگان بوده که سابقه تامین مالی از طریق انتشار انواع صکوک در بازار سرمایه را دارند و ۱۲ مورد مابقی مربوط به شرکتهایی است که برای اولین بار نسبت به انتشار صکوک در بازار سرمایه اقدام نمودهاند. مشخصات موافقت اصولیهای صادره طی شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ به شرح جدول زیر میباشد.
داراییهای متنوعی مبنای انتشار اوراق مذکور قرار گرفته است؛ از مواد و قطعات مورد نیاز تولید خودرو و لوازم خانگی گرفته تا سهام و تاسیسات و ماشین آلات که نشان دهنده تنوع ابزارهای مالی اسلامی نسبت به شرایط مختلف بانیان اوراق است.
با توجه به موافقت اصولیهای صادره، در حال حاضر مجموعا ۱۸ مورد انواع صکوک با حجم بالغ بر ۱۴۹ هزار میلیارد ریال در دست انتشار در بازار سرمایه میباشند.
در شش ماهه اول سال جاری ۱۱ مورد تامین مالی مجموعا به مبلغ ۶۷,۷۰۰ میلیارد ریال از طریق انتشار انواع صکوک در بازار سرمایه به شرح زیر صورت پذیرفت که در این میان شرکتهایی نظیر ایران خودرو، سرمایهگذاری و توسعه کیش و کرمان موتور چندین بار از این طریق اقدام به تامین مالی کردهاند.
مشخصات صکوک منتشره در شش ماهه اول ۱۴۰۰
حجم انتشار صکوک در بازار سرمایه در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه در سال گذشته با ۱۸۲ درصد رشد از ۲۴ هزار میلیارد ریال به ۶۷,۷۰۰ میلیارد ریال رسیده است؛ که از دلایل آن میتوان به تسهیل فرایند ضمانت صکوک با عملیاتی شدن رتبهبندی اعتباری اوراق و همچنین استفاده از روش توثیق اوراق بهادار به جای استفاده از ضامن بانکی و یا اشخاص حقوقی موضوع ماده پنج دستورالعمل انتشار اوراق اشاره نمود.
در شش ماهه اول سال جاری صکوک اجاره شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا، صکوک رهنی شرکت ایران خودرو، صکوک اجاره سهام شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی، صکوک اجاره شرکت بازرگانی سایپا یدک و دو مورد صکوک منفعت دولت مجموعا بالغ بر ۶۹ هزار میلیارد ریال سررسید شدند و مبلغ آخرین قسط و اصل همگی این اوراق در مواعد مقرر پرداخت گردیدند.
در نیم سال اول ۱۴۰۰ مجموعا بالغ بر ۶۱ هزار میلیارد ریال اقساط انواع صکوک توسط شرکتهای واسط مالی از بانیان اوراق دریافت و از طریق شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به حساب دارندگان اوراق واریز شده است.