به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا) ، موضوع قطع گاز می‌تواند تاثیر زیادی بر صنایع مختلفی همچون اوره‌سازها ایجاد کند، اگرچه دولت و سازمان بورس به طور پیگیرانه در تلاش هستند تا مانع از قطع گاز صنایع باشند، اما قطعی گاز، صنایع مهمی چون اوره‌سازها را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است.
گزارش تحلیلی سبدگردان اندیشه صبا، درباره تاثیر قطع احتمالی گاز بر صنعت اوره و میزان عدم‌النفع آن نشان می‌دهد: این عدم‌النفع شامل از دست دادن درآمدها، کاهش سودآوری و فرصت‌های از دست‌رفته اقتصادی است که می‌توانست در صورت تداوم تولید و صادرات به دست آید.
بر اساس این گزارش، شرکت‌های تولیدکننده اوره برای تامین خوراک و انرژی مورد نیاز خود وابسته به گاز طبیعی هستند و با قطع این منبع، ظرفیت تولید آن‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد یا به‌طور کامل متوقف می‌شود. این کاهش ظرفیت به معنای کاهش حجم اوره تولیدی و عرضه آن در بازار است که مستقیم به از دست رفتن درآمدهای ناشی از فروش داخلی و صادراتی منجر می‌شود. از آنجا که اوره یکی از محصولات مهم صادراتی ایران است و ارزآوری بالایی دارد، کاهش تولید آن می‌تواند تاثیرات منفی بر تراز ارزی کشور نیز داشته باشد. در شرایطی که ایران با محدودیت‌های ارزی مواجه است، هرگونه کاهش در صادرات اوره ضربه‌ای دوچندان به اقتصاد ایران وارد می‌کند.
به‌عنوان نمونه، اثر قطعی گاز بر مقدار تولید ۴ شرکت بورسی بررسی شده است:
تاثیرات قطعی گاز بر تولید اوره در سال مالی جاری
همچنین، برای درک عمیق‌تر اثر محدودیت عرضه گاز طبیعی درآمد و سود خالص شرکت‌های مذکور با مفروضات زیر مورد بررسی قرار گرفت:
- تولید با فرض قطعی گاز: با توجه به احتمال قطعی گاز بیشتر امسال نسبت به پارسال، تولید برای فصل زمستان برابر ۹۰ درصد تولید سال گذشته در نظر گرفته شده است.
- تولید با فرض قطع نشدن گاز: تولید فصل زمستان مشابه میانگین تولید دو فصل اخیر در نظر گرفته شده است.
- نرخ اوره فوب ایران: برای آبان و آذر ماه ۳۲۰ دلار در تن و برای ماه‌های بعد ۳۰۰ دلار در تن لحاظ شده است.
- نرخ گاز: نرخ‌های اعلامی گاز خوراک برای شش ماه اول سال ۱۳ سنت بر مترمکعب بوده و برای ادامه سال ۱۵ سنت در نظر گرفته شده است. همچنین نرخ گاز سوخت ۶۰٪ نرخ گاز خوراک می‌باشد.
- نرخ دلار : میانگین نرخ دلار نیما برای سال مالی ۱۴۰۳، ۴۷۱۰۰۰، و برای سال مالی منتهی به شهریور ۱۴۰۴ شرکت پتروشیمی پردیس ۵۴۸۰۰۰ ریال درنظر گرفته شده‌است.
تاثیرات قطعی گاز بر درآمد شرکت‌های اوره ساز در سال مالی جاری
و به این ترتیب سودآوری شرکت‌های مذکور دستخوش تغییراتی خواهد شد:
تاثیرات قطعی گاز بر سودآوری شرکت‌های اوره ساز در سال مالی جاری
همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌شود حدود ۱۱ همت (۲۱۹ میلیون دلار) کاهش درآمد و حدود ۵.۵ همت (۱۰۹ میلیون دلار) کاهش سودخالص برای این چهار شرکت برآورد شده است.
همچنین، در این صنعت، شرکت‌های پتروشیمی لردگان (با ظرفیت ۱۰۷۵ هزار تن)، مسجد سلیمان (با ظرفیت ۱۰۷۵ هزار تن)، رازی (با ظرفیت ۵۹۴ هزار تن) و هنگام (با ظرفیت ۱۱۵۵ هزار تن) در این گزارش لحاظ نشده‌اند.
در ادامه پیامدهای دیگر محدودیت عرضه گاز که برای نگارنده قابل اندازه‌گیری نیست اما در ابعاد کلان اقتصادی حائز اهمیت است، مطرح خواهدشد.
۲. ا فزایش هزینه‌های تولید و کاهش حاشیه سود
قطع گاز تا حدودی هزینه‌های تولید را نیز افزایش می‌دهد. توقف‌های مکرر تولید و راه‌اندازی مجدد تجهیزات، به‌دلیل قطع و وصل پیوسته گاز، به فرسودگی زودهنگام تجهیزات و افزایش نیاز به تعمیرات منجر می‌شود. این مسئله خود هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را افزایش می‌دهد و به‌طور غیرمستقیم بر سودآوری شرکت‌ها تاثیر می‌گذارد.
همچنین قطع گاز به اختلال در روند کاری و کاهش ظرفیت بهره‌برداری از منابع انسانی منجر می‌شود. این مسئله ضمن تحمیل هزینه‌های ثابت نیروی انسانی، به کاهش حاشیه سود منجر می‌شود.
۳ . از دست رفتن فرصت‌های صادراتی و تضعیف جایگاه بین‌المللی
ایران یکی از بازیگران کلیدی بازار اوره در سطح جهانی است و کاهش تولید ناشی از قطع گاز می‌تواند به کاهش تعهدات صادراتی و در نهایت از دست دادن مشتریان بین‌المللی منجر شود. وقتی شرکت‌های تولیدکننده اوره نتوانند به‌موقع و به‌صورت پایدار محصولات خود را به بازارهای جهانی عرضه کنند، مشتریان به‌سوی رقبای دیگر، به‌ویژه کشورهای رقیب در حوزه تولید اوره، روی خواهند آورد. این تغییر در روابط تجاری می‌تواند به کاهش سهم ایران در بازار جهانی منجر شود و جایگاه رقابتی کشور را تضعیف کند. عدم‌النفع ناشی از ایفا نشدن تعهدات صادراتی نه‌تنها به معنای از دست دادن درآمدهای ارزی است، بلکه می‌تواند موجب تضعیف اعتبار و برند تجاری شرکت‌های ایرانی شود که در بلندمدت بازپس‌گیری آن دشوار خواهد بود. در نتیجه، حتی اگر تولید دوباره به سطح قبلی بازگردد، بازسازی اعتماد از دست‌رفته در بازارهای بین‌المللی زمان‌بر و هزینه‌بر خواهد بود.
۴ . کاهش ارزش سهام و اعتماد سرمایه‌گذاران
کاهش تولید به‌دلیل قطع گاز در عین تحمیل هزینه‌های تولید، مستقیم و غیرمستقیم بر ارزش سهام شرکت‌های تولیدکننده اوره در بازارهای مالی تاثیر می‌گذارد. کاهش سودآوری و نبود ثبات در تولید، اغلب به کاهش ارزش سهام این شرکت‌ها منجر می‌شود. این کاهش ارزش سهام باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و از دست رفتن جذابیت این شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌شود. همچنین، کاهش ارزش سهام و تضعیف اعتماد عمومی به شرکت‌ها، جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید برای پروژه‌های توسعه‌ای و بهبود زیرساخت‌های تولید را نیز با چالش‌های جدی مواجه می‌کند.
۵ . از دست رفتن مزیت رقابتی در بازار جهانی
دسترسی به منابع ارزان و پایدار گاز طبیعی یکی از مزیت‌های رقابتی کلیدی ایران در تولید اوره است. قطع مکرر گاز و ناتوانی در تولید پایدار، این مزیت رقابتی را در بازارهای جهانی به خطر می‌اندازد و موجب افزایش سهم رقبا از بازار اوره می‌شود. کشورهایی که دسترسی به منابع انرژی پایدارتر و متنوع‌تری دارند، می‌توانند با بهره‌برداری از این نقاط ضعف ایران، جایگاه آن را در بازار اوره تصاحب کنند.
این امر نه‌تنها موجب کاهش سهم بازار ایران می‌شود، بلکه به افزایش قدرت چانه‌زنی رقبا و کاهش قیمت‌های فروش ایران در بازارهای جهانی نیز منجر خواهد شد. در درازمدت، از دست رفتن این مزیت رقابتی باعث می‌شود که ایران هزینه‌های بیشتری برای رقابت در بازار جهانی اوره متحمل شود.
برای مدیریت و کاهش این عدم‌النفع، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی، بهینه‌سازی مصرف و تنوع‌بخشی به منابع تامین انرژی ضروری است. همچنین، بهبود ظرفیت ذخیره‌سازی گاز و استفاده از فناوری‌های نوین برای افزایش بهره‌وری و کاهش وابستگی به گاز طبیعی، می‌تواند به پایداری صنعت اوره در شرایط قطع گاز کمک کند.