ایبنا
1401/04/21
15:22
کاهش ۹۵ درصدی استفاده دولت از تنخواه بودجه

در دو ماهه اول سال گذشته دولت ۳۵ هزار و ۸۸۰ میلیارد تومان تنخواه بودجه از بانک مرکزی دریافت کرد در حالی که این رقم در دو ماهه سال ۱۴۰۱ فقط ۱۶۳۰ میلیارد تومان بود که نسبت به سال قبل ۹۵.۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.

به گزارش ایبنا ، رشد پایه پولی طی دو ماه اول سال ۱۴۰۱ (در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال قبل) معادل ۶.۵ درصد بود که نسبت به رقم آن در دوره مشابه سال قبل (۷.۴ درصد) حدود ۰.۹ واحد درصد کاهش نشان می دهد.


خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی به عنوان یکی از منابع پایه پولی طی دو ماه اول سال ۱۴۰۱ (در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال قبل) معادل ۵.۴ درصد کاهش یافت؛ در حالی که این متغیر در دوره مشابه سال قبل ۱.۵ درصد افزایش نشان می دهد.


این موضوع ناشی از عرضه درآمدهای ارزی به متقاضیان و عدم رسوب آن در ترازنامه بانک مرکزی طی دو ماه اول سال جاری است که با هدف تامین مناسب تقاضای واقعی ارز و برقراری ثبات در بازار ارز صورت گرفته است.


مدیریت بانک مرکزی بر بانک‌ها عامل ساماندهی اضافه برداشت بانک ها


مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها یکی دیگر از منابع پایه پولی است که کاهشی معادل ۶.۱ درصد طی دو ماه اول سال ۱۴۰۱ (در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال قبل) نشان می­ دهد. این میزان کاهش بیش از میزان کاهش این متغیر در دوره مشابه سال قبل (۱.۲ درصد کاهش) است. این موضوع عمدتا ناشی از تقویت مدیریت و ساماندهی اضافه برداشت بانک ها و اعتبارات اعطایی به آنها توسط بانک مرکزی طی دوره مزبور است.


خالص سایر اقلام بانک مرکزی یکی دیگر از منابع پایه پولی است که کاهشی معادل ۵۵.۶ درصد طی دو ماه اول سال ۱۴۰۱ (در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ نسبت به پایان سال قبل) نشان می­دهد که نسبت به میزان کاهش این متغیر در دوره مشابه سال قبل (۱۲.۱ درصد کاهش) گویای کاهشی شدیدتر است.


این موضوع عمدتا ناشی از کاهش حجم عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید (تزریق نقدینگی به بانک­ها) توسط بانک مرکزی طی دوره مزبور و فروش اوراق مالی دولت توسط بانک مرکزی (به میزانی حدود ۷۰ هزار میلیارد ریال در اردیبهشت ۱۴۰۱) است؛ به طوری که حجم عملیات مزبور از ۹۴۵ هزار میلیارد ریال در آخرین حراج سال قبل در تاریخ ۲۳/۱۲/۱۴۰۰ به ۸۳۸.۵ هزار میلیارد ریال در آخرین حراج در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در تاریخ ۲۶/۰۲/۱۴۰۱ کاهش یافت.


کاهش رشد مطالبات بانک مرکزی از دولت


خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی (شامل دولت و شرکت‌ها و موسسات دولتی) تنها بخشی از منابع پایه پولی است که با رشدی معادل ۱۰۵.۹ درصد طی دو ماه اول سال ۱۴۰۱ اثری فزاینده در رشد پایه پولی داشت. هر چند، رشد این متغیر در دوره مشابه سال قبل معادل ۱۸۳.۸ درصد بوده که بیش از رقم متناظر آن در سال جاری (۱۰۵.۹ درصد) است.


آنچه در این میان حایز اهمیت بالایی است به اصلاح و بهبود رابطه بانک مرکزی و دولت در زمینه نحوه استفاده دولت از سپرده­‌های خود نزد بانک مرکزی و تنخواه گردان خزانه برای هزینه ­کردهای مختلف خود طی ماه ‌های اخیر بر می­ گردد.


رابطه دولت با بانک مرکزی نیاز به بازنگری دارد


محمد بیات، کارشناس مسائل اقتصاد ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در زمینه اصلاح رابطه بانک مرکزی با دولت، گفت: برای اصلاح نظام بانکی باید ۴ رابطه را اصلاح کنیم که عبارت از رابطه دولت با بانک مرکزی، رابطه دولت با بانک‌ها، رابطه بانک مرکزی با بانک‌ها و رابطه بانک‌ها با مشتریان است.


وی ادامه داد: یکی از ریشه‌های رشد پایه پولی و خلق نقدینگی افزایش خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی است، از آنجا که بانک مرکزی بانکدار دولت محسوب می شود ارزهای نفتی را خریداری کرده و معادل آن ریال چاپ می‌کند و در اختیار دولت قرار می دهد.


این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: زمانی که بانک مرکزی ارز دولت را خریداری می‌کند و به جای آن ریال می‌دهد، به صورت غیر مستقیم به دولت وصل است، یعنی بانک مرکزی در حال تقویت ذخایر ارزی است؛ ولی در عمل با خرید ارز، ریال پمپاژ می‌کند که خود این مساله موجب رشد پایه پولی و نقدینگی می شود.


بدهی دولت به بانک مرکزی چقدر است؟


در همین ارتباط، بدهی دولت به بانک مرکزی در پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۱۱۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان بوده که این رقم با ۳۱.۱ درصد افزایش طی دو ماه اول سال ۱۴۰۰ (معادل ۳۵ هزار و ۸۸۰ میلیارد تومان افزایش) به ۱۵۱ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان در پایان اردیبهشت ۱۴۰۰ رسیده است.


در حالی که بدهی دولت به بانک مرکزی فقط با ۱۶۳۰ میلیارد تومان افزایش طی دو ماه اول سال جاری از رقم ۱۳۲ هزار و ۲۴۰ میلیارد تومان در پایان سال ۱۴۰۰ به ۱۳۳ هزار و ۸۷۰ میلیارد تومان در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ رسید که حکایت از عدم اتکای دولت به استفاده از تنخواه گردان خزانه در این دوره نسبت به دوره مشابه سال قبل دارد.


در مقابل، اتکای دولت در سال دو ماهه اول سال ۱۴۰۱ بیشتر بر استفاده (برداشت) از وجوه سپرده­ های خود نزد بانک مرکزی در دوره فعلی نسبت به دوره مشابه سال قبل قرار گرفت. به‌طوری که سپرده های دولت نزد بانک مرکزی با ۳۱.۷ کاهش (معادل ۸۱ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان) از ۲۵۶ هزار و ۵۸۰ میلیارد تومان در پایان سال ۱۴۰۰ به ۱۷۵ هزار و ۱۶۰ میلیارد تومان در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ رسید.


اما در دو ماهه اول سال گذشته سپرده دولت نزد بانک مرکزی فقط ۲.۴ درصد کاهش ( ۳ هزار و ۹۴۰ میلیارد تومان کاهش) از ۱۶۴ هزار و ۷۷۰ میلیارد تومان در پایان ۱۳۹۹ به ۱۶۰ هزار و ۸۳۰ میلیارد تومان در پایان اردیبهشت ۱۴۰۰ رسیده است.


بنابراین دولت سیزدهم به جای اتکا به تنخواه بودجه از بانک مرکزی، از سپرده‌های خود نزد بانک مرکزی استفاده کرده است.


این نکات دلالت بر نتایج مناسب سازوکار جدیدی است که میان بانک مرکزی و دولت به منظور بهبود مدیریت منابع دولت نزد بانک مرکزی و تنظیم جریان وجوه دولتی با هدف انضباط بخشی به رفتار مالی دولت مبنی بر استفاده موثرتر از وجوه سپرده­‌های خود نزد بانک مرکزی و تعهد به کاهش آثار منفی ناشی از استفاده دولت از منابع بانک مرکزی در قالب تنخواه گردان خزانه و رشد پایه پولی از این محل ایجاد شده است. این در حالی است که قبل از این، رویکرد دولت بیشتر معطوف به استفاده از تنخواه گردان خزانه و در مقابل، عدم استفاده از سپرده­های خود نزد بانک مرکزی بود.


منبع: فارس


انتهای خبر

0
0