اگر یکی دو سال گذشته را به فعالیت در بازار رمز ارز گذرانده‌اید، حتما با واژه دیفای (DeFi) آشنا هستید و می‌دانید که امور مالی غیرمتمرکز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. Uniswap یک صرافی غیر‌متمرکز و در واقع یک بازارگردان خودکار است که بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد شده است. این صرافی با ایجاد تحول در فضای صرافی‌های غیرمتمرکز، مشکل اصلی آن‌ها یعنی تامین نقدینگی را حل کرد. دلیل اینکه صرافی‌های غیرمتمرکز قبلی نتوانسته بودند آنچنان مورد استقبال عموم قرار بگیرند، همین مشکلات نقدینگی بود. یونی سواپ با سازوکاری ساده و با ایجاد استخر‌های نقدینگی توانست این مشکل را حل کند. مشکلات بلاک چین اتریوم اینک دامن یونی سواپ را نیز گرفته و معاملات در این صرافی بسیار کند و دارای کارمزد بالایی هستند. قطعا پرداخت چهل پنجاه دلار کارمزد برای انجام یک معامله چندان خوشایند نیست و به همین دلیل است که اکنون رقیبی مانند Pancakeswap توجه‌ها را به خود جلب کرده است. پنکیک سواپ را می‌توان کپی یونی سواپ نامید که با همکاری جامعه زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain) ایجاد شده است. سرعت تراکنش‌ها در این صرافی نوظهور بسیار بیشتر از Uniswap است و کارمزد تراکنش‌ها نیز بسیار پایین و در حد یکی دو دلار است.

فلسفه پیدایش صرافی‌های غیرمتمرکز

تمرکززدایی از رسالت‌های اصلی اکوسیستم رمز ارز است و یکی از اهداف پیدایش بیت کوین نیز از ابتدا همین امر بود. این اندیشه که هیچ مقام و یا قدرتی در ورای امور مالی افراد نباشد، برای بسیاری خوشایند است و آزادی و دموکراسی را تحقق می‌بخشد. همواره انتقاد‌های زیادی به صرافی‌های متمرکز در فضای کریپتو مطرح بوده است و بسیاری از افراد این حوزه بر این باورند که اگر کلید‌های خصوصی کوین‌های خود را نداشته باشید، دقیقا مانند این است که این کوین‌ها متعلق به شخص دیگری باشند. همین انتقاد‌ها بود که توسعه‌دهنده‌ها را به فکر راه‌حل‌هایی جایگزین انداخت.

صرافی‌های غیرمتمرکز وجوه افراد را نگهداری نمی‌کنند و افراد می‌توانند با خیال راحت به معامله در آن‌ها بپردازند. این نوع صرافی‌ها در راستای رسالت اولیه بیت کوین و بلاک چین هستند و آزادی مالی را برای افراد به ارمغان می‌آورند. البته عدم تمرکز به معنای واقعی کلمه هنوز هم در بسیاری از این صرافی‌ها محقق نشده و صرفا درجاتی از تمرکز را می‌توان در اکثر آنها مشاهده کرد. به هرحال، تلاش افراد و توسعه‌دهنده‌ها در جامعه کریپتو این است که تا آنجا که امکان دارد، تمرکززدایی صورت گیرد.

چرا ناگزیر به مقایسه صرافی‌های غیرمتمرکز هستیم؟

امروزه تعداد زیادی صرافی غیرمتمرکز وجود دارد و مقایسه این صرافی‌ها با همدیگر کاری دشوار است. از دلایل اصلی اینکه افراد در جستجوی جایگزین‌هایی برای پروتکل‌های دیفای مبتنی بر اتریوم هستند، می‌توان به کارمزد بالای تراکنش‌ها و مقیاس‌پذیری اشاره کرد. اگرچه اتریوم ۲ در آینده بسیاری از این مشکلات را حل خواهد کرد، اما نهایی شدن آن زمان می‌خواهد و به همین دلیل، افراد در جستجوی راه‌حل‌هایی برای مشکلات فعلی هستند.

زنجیره هوشمند بایننس (BSC) در ماه‌های اخیر توانسته سهم قابل ملاحظه‌ای از فضای دیفای را به خود اختصاص دهد. البته انتقادهای زیادی به BSC مطرح شده و بسیاری معتقدند که این زنجیره غیرمتمرکز نیست. نگاهی به فضای دیفای نشان می‌دهد که این مشکل تنها مختص زنجیره هوشمند بایننس نیست و بسیاری از برنامه‌های مالی این فضا به‌طور کامل غیرمتمرکز نیستند. به عنوان مثال، MakerDAO را درنظر بگیرید که استیبل‌کوینی به‌نام DAI را بیرون می‌دهد. این استیبل‌کوین عمدتا توسط USDC پشتیبانی می‌شود که استیبل‌کوینی کاملا متمرکز است. واقعیتی تلخ که در اینجا وجود دارد این است که بسیاری از کاربران دیفای به سود اهمیت می‌دهند نه به عدم تمرکز.

صرافی Uniswap

Uniswap بدون شک محبوب‌ترین صرافی غیرمتمرکز و بازارگردان خودکاری‌ست که بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد شده است. این صرافی مبادله غیر همتابه‌همتای توکن‌های ERC-۲۰ را ممکن می‌کند و در این صرافی از سفارش‌گذاری مرسوم در صرافی‌های دیگر استفاده نمی‌شود. برای مبادله یک توکن در این صرافی نیازی نیست که یک خریدار و یک فروشنده در طرفین این معامله موجود باشند. این باعث می‌شود که مبادلات در این فضا به صورتی سریع و غیرمتمرکز انجام شود. برای انجام این مبادلات اصلا لزومی به وجود اشخاص ثالث نیست. فعالیت در یونی سواپ نیازی به احراز هویت ندارد و همه می‌توانند در این صرافی مشارکت داشته باشند. Uniswap ماه‌هاست که در رتبه‌بندی DeFi Pulse جایگاهی عالی دارد و از بهترین‌های این فضا است. اگرچه اینک رقابت در فضای صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار شدید شده، اما هنوز هم یونی سواپ برای بسیاری گزینه اول است.

Uniswap در نوامبر ۲۰۱۸ توسط یک مهندس مکانیک به‌نام هایدن آدامز (Hayden Adams) ایجاد شد. هایدن در سال ۲۰۱۷ وجوه کمی را از پاسکال ون هکه (Pascal Van Hecke) که یکی از توسعه‌دهندگان معروف اتریوم است، جهت توسعه Uniswap دریافت کرد. هایدن توسط یکی از دوستانش به ویتالیک بوترین (Vitalik Buterine) معرفی شد و بعد از این معارفه بود که توانست از پاسکال کمک بگیرد. هایدن توانست در سال ۲۰۱۸ از بنیاد اتریوم برای بازبینی کد Uniswap مساعدت دریافت کند. Uniswap در سال ۲۰۱۹ مقدار ۱.۸میلیون دلار بودجه را از یک صندوق سرمایه‌گذاری کریپتو دریافت کرد و این بازارگردان خودکار در سال ۲۰۲۰ نیز توانست از یک صندوق سرمایه‌گذاری دیگر مقدار ۱۱میلیون دلار دریافت کند. به نظر می‌رسد که Uniswap در این میان مساعدت‌های دیگری هم دریافت کرده است که در کسب اعتبار و اهمیت امروز آن موثر بوده‌اند.

صرافی Pancakeswap

اینک بازارگردان‌های خودکار تبدیل به یکی از عناصر اصلی فضای کریپتو شده‌اند. این بازارگردان‌ها از پروتکل‌های مبتنی بر قرارداد‌های هوشمند و الگوریتمی استفاده می‌کنند و مبادلات توکن در آن‌ها بدون سفارش‌گذاری رایج در صرافی‌های دیگر انجام می‌شود. بازارگردان‌های خودکار را درواقع می‌توان نسل جدید صرافی‌های غیرمتمرکز نامید که انقلابی عظیم را در این فضا ایجاد کرده‌اند. پنکیک سواپ یک بازارگردان خودکار و یک پلتفرم کشاورزی بازده است که بر روی زنجیره هوشمند بایننس ایجاد شده است. این بازارگردان نوآوری‌های مهیجی انجام داده و توانسته است اموری مانند NFT (توکن‌های غیرقابل‌تعویض) و بازی را نیز به اکوسیستم خود وارد کند.

پلتفرم Pancakeswap در سپتامبر ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد و در ماه‌های اخیر از رشدی سریع برخوردار بوده است. صرافی بایننس سرمایه‌گذار اصلی این پروژه است و در تامین نقدینگی این صرافی غیرمتمرکز نقش اصلی را داشته است. توکن بومی این پلتفرم CAKE نام دارد که کاربران می‌توانند به استیکینگ آن بپردازند. کاربران همچنین می‌توانند با فراهم کردن نقدینگی برای استخر‌های وام‌دهی، پاداش‌هایی به‌صورت توکن CAKE دریافت کنند. این پاداش‌ها را می‌توان برداشت کرد و یا با سرمایه‌گذاری دوباره‌ی ‌آن‌ها سود مرکب دریافت کرد.

Pancakeswap توسط تیمی از توسعه‌دهندگان گمنام ایجاد شده و بایننس تنها جایی بوده که به این پروژه کمک کرده است. پنکیک سواپ اولین کمک را در اکتبر ۲۰۲۰ از بایننس دریافت کرد. این بازارگردان خودکار توانست یک ماه بعد کمک‌های دیگری از بایننس جهت پشتیبانی از نقدینگی و پاداش دریافت کند. پنکیک سواپ بسیار شبیه Uniswap عمل می‌کند و داده‌های به‌دست آمده از ردیت (Reddit) نشان می‌دهند که پنکیک سواپ درواقع فورک Uniswap است و طراحی آن با توجه به کدگذاری Uniswap انجام شده است. البته این قضیه جای نگرانی ندارد و این‌گونه فورک‌ها در پروتکل‌های متن باز دیفای بسیار رایج هستند.

پس Pancakeswap را می‌توان فورک Uniswap نامید. اما این فورک با فورک‌های دیگری مانند SushiSwap تفاوت دارد و تنظیمات بیشتری در آن صورت گرفته است. پنکیک سواپ نما‌های زیادی مانند استیکینگ، NFT، سیستم لاتاری و غیره را پشتیبانی می‌کند. این صرافی در سال ۲۰۲۱ بسیار موردتوجه قرار گرفت و شروع خارق‌العاده‌ای داشت. پنکیک سواپ اینک یکی از رقبای جدی Uniswap است و در فضای دیفای، حرف زیادی برای گفتن دارد.

زنجیره هوشمند بایننس

زنجیره هوشمند بایننس نوعی بلاک چین سازگار با قرارداد هوشمند است که به موازات بلاک چین اصلی بایننس عملکرد دارد و دارای قابلیت همکاری با این بلاک چین است. بلاک چین اصلی بایننس درواقع نیروی محرکه صرافی بایننس است. زنجیره هوشمند بایننس در سپتامبر ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد و محیطی برای تسهیل ساخت و گسترش برنامه‌های غیرمتمرکز ایجاد کرده است.

مقایسه صرافی Uniswap و Pancakeswap

Pancakeswap اخیرا از منظر حجم معاملات ۲۴ ساعته از Uniswap سبقت گرفته است. این دستاوردی برجسته است، به‌خصوص از این نظر که مدتی پیش حجم معاملات Uniswap از صرافی مشهور کوین‌بیس (Coinbase) نیز پیشی گرفت. اینها همگی به این معنی هستند که صرافی‌های غیرمتمرکز درحال رسیدن به پذیرش عام هستند. این حقیقت که یک صرافی غیرمتمرکز نوظهور توانسته است به حجم معاملاتی دست یابد که بیش از حجم معاملات یک صرافی متمرکز قدیمی و مطرح باشد، چیز‌های زیادی در بطن خود دارد.

توکن CAKE در پلتفرم Pancakeswap کاربردی بسیار ساده دارد. کاربران می‌توانند به استیکینگ این توکن بپردازند و پاداش کسب کنند. کاربران همچنین می‌توانند در این پلتفرم با فراهم کردن نقدینگی، توکن CAKE بیشتری کسب کنند. کاربران زمانی که به استیکینگ توکن CAKE می‌پردازند، مقداری توکن نقدینگی دریافت می‌کنند که این توکن‌ها را هم باز می‌توانند به استیکینگ بگذارند و CAKE بیشتری به‌دست آورند! توکن‌های CAKE و توکن‌های دریافت شده در ازای فراهم کردن نقدینگی را می‌توان مانند هر دارایی کریپتویی دیگری آزادانه ترید کرد.

UNI توکن بومی صرافی Uniswap است که در جریان یک ایردراپ به فراهم‌کنندگان نقدینگی این پروتکل داده شد. کاربرد واقعی توکن UNI هنوز کاملا مشخص نیست. این توکن قرار است مانند بسیاری از پروتکل‌های دیگر دیفای برای پیشنهاد‌های مدیریتی مورد استفاده قرار گیرد. توکن UNI بعد از ایردراپ مذکور رشد زیادی را تجربه کرده است و این توکن قطعا در آینده کاربرد‌های بیشتری پیدا خواهد کرد. اینک فضای دیفای به سرعت درحال تغییر است و مفاهیم جدیدی وارد این فضا شده‌اند و به نظر می‌رسد که UNI نیز بتواند با این تغییرات همگام شود.

مقایسه کارمزد در صرافی یونی سواپ و پنکیک سواپ

کارمزد تراکنش‌ها در Pancakeswap بسیار کمتر از Uniswap است و این یکی از دلایل اصلی برای موفقیت Pancakeswap بوده است. کارمزد گس (gas) اتریوم گاهی برای یک تراکنش به چندصد دلار می‌رسد و این عملا تراکنش‌های خرد را از فضای Uniswap بیرون برده است. تراکنش‌ها در فضای زنجیره هوشمند بایننس بسیار سریع و با کارمزد چند پنی انجام می‌شوند. کارمزد‌ها در این زنجیره از طریق بایننس کوین (BNB) پرداخت می‌شوند. این کارمزد کم تراکنش‌ها در زنجیره هوشمند بایننس باعث شده که نسل جدید کاربران دیفای موانع کمتری برای ورود به این فضا داشته باشند. در اینجا دیگر کاربران از تراکم شبکه رنج نمی‌برند و احتمال متلاشی شدن پلتفرم در اثر تراکم بالا وجود ندارد.

Uniswap پلتفرم اصلی برای کاربرانی است که مایل به کسب درآمد از طریق فراهم کردن نقدینگی هستند. اگرچه پاداش فراهم کردن نقدینگی در پنکیک سواپ بسیار بیشتر از Uniswap است، اما استخر‌های پنکیک سواپ از دارایی‌هایی جدید، عجیب و غریب و با نوسان بالا پشتیبانی می‌کنند. اما با این وجود، استخر‌هایی در Pancakeswap وجود دارند که پاداش‌هایی برجسته را برای جفت‌های استیبل‌کوین ارائه می‌دهند.

اگرچه Pancakeswap اخیرا بسیار موردتوجه قرار گرفته است، اما Uniswap پلتفرمی‌ست که استاندارد این فضا را ایجاد کرده و از منظر نیروی فنی و سرمایه بسیار توانمند‌تر از پنکیک سواپ است. البته رشد اخیر قیمت CAKE و BNB نیز نشان می‌دهد که موفقیت Pancakeswap اتفاقی نیست و احتمال زیادی دارد که این موفقیت باز در آینده هم تکرار شود. تقاضا برای Pancakeswap به‌طور فزاینده‌ای درحال افزایش است و توانسته تبدیل به یکی از رقبای جدی یونی سواپ شود. اما همان‌طور که گفته شد، این پلتفرم هنوز کار زیادی دارد تا خود را کاملا در فضای دیفای ثابت کند.

مقایسه نقدینگی صرافی پنکیک سواپ و یونی سواپ

یونی سواپ نقدینگی بسیار بالایی درمقایسه با پنکیک سواپ دارد و این قضیه باعث جذابیت زیاد Uniswap برای پروژه‌های جدید شده است. بزرگترین مشکلی که Uniswap اینک با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، وجود پروژه‌هایی کلاه‌بردار در این فضا است. هر فردی می‌تواند توکن خود را بر روی Uniswap ارائه دهد و افرادی پیدا می‌شوند که از این فضای غیرمتمرکز سوء‌استفاده می‌کنند. البته Uniswap طرح‌هایی برای کم کردن این مشکلات در آینده دارد. شایان ذکر است که این مشکل تنها مخصوص Uniswap نیست و بقیه بازارگردان‌های خودکار از جمله پنکیک سواپ نیز از آن رنج می‌برند.

Uniswap از گستره بیشتری از توکن‌ها به نسبت Pancakeswap برخوردار است. توکن‌های بسیاری را می‌توان پیدا کرد که هنوز در پنکیک سواپ موجود نیستند و این یکی از معایب این پلتفرم مبتنی بر زنجیره هوشمند بایننس است. البته توکن‌هایی هم وجود دارند که مربوط به اکوسیستم بایننس هستند و آن‌ها را در Uniswap نمی‌توان یافت.

کار با هر دوی این صرافی‌ها بسیار آسان است و این صرافی‌ها را می‌توان به کیف پول‌های نسل سوم شبکه مانند متامسک (Metamask) متصل کرد. البته اتصال Metamask به Pancakeswap نیازمند تنظیماتی خاص است. این دو صرافی هر دو غیرمتمرکز هستند و صرافی‌های غیرمتمرکز نیز ریسک‌های خاص خود را دارند. در اینجا می‌توان گفت که صرافی بایننس از Pancakeswap محافظت می‌کند، اما چنین محافظتی برای Uniswap موجود نیست.

Uniswap جامعه بسیار قدرتمند‌تری از Pancakeswap دارد. Uniswap از پیشگامان دیفای و بازارگردان‌های خودکار بوده است و دارای تیمی از متخصصان و توسعه‌دهنده‌های برتر فضای دیفای است. Uniswap امتحان خود را پس داده و بار‌ها توسط پروژه‌های دیگر کپی شده است. از طرف دیگر، Pancakeswap نیز مانند یک ماشین بازاریابی عمل کرده و تعامل اعضای این جامعه نقش مهمی در موفقیت این پلتفرم داشته است. این پلتفرم توانسته انگیزه‌های زیادی مانند NFT، لاتاری و غیره را برای جامعه خود فراهم کند و تعداد زیادی دنبال‌کننده‌ی متعهد برای خود دست‌وپا کند.

یکی از انتقادهای وارد به Pancakeswap، این است که کاملا تحت نفوذ بایننس قرار دارد. بسیاری از پروتکل‌های دیفای که روی زنجیره بایننس هستند از مزیت پشتیبانی نقدینگی برخوردارند و بعضی از گزینه‌های کسب درآمد در صرافی بایننس نیز مستقیما به این پروتکل‌ها متصل هستند. شاید دلیل اینکه حجم بازار CAKE در ابتدا به نسبت مقدار وجوه محبوس‌شده در Pancakeswap بسیار پایین بود، همین قضیه باشد. احتمالا بسیاری از این وجوه محبوس‌شده متعلق به افرادی است که کوین‌های BNB خود را برای کسب درآمد منفعلانه به بایننس واریز می‌کنند و این افراد درواقع از پروتکل‌های Pancakeswap استفاده نمی‌کنند. البته ناگفته نماند که این نوعی آسانی را نیز برای کاربران فراهم کرده است و ویژگی‌های توکن CAKE نیز به مرور زمان بهبود پیدا خواهد کرد.

کلام آخر

هدف این مقاله این نیست که مشخص کند Pancakeswap بهتر است یا Uniswap. ما در اینجا تنها به بیان تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو پلتفرم پرداخته‌ایم و قضاوت را به عهده خوانندگان می‌گذاریم. Uniswap از مزیت پیشگام بودن برخوردار است و از آنجا که کارمزد تراکنش‌های آن بالا‌تر است، بسیار موردتوجه نهنگ‌ها قرار گرفته است. از طرف دیگر، پنکیک سواپ موردتوجه سرمایه‌گذاران خرد قرار گرفته و این افراد نمی‌خواهند که برای انجام یک تراکنش مقدار زیادی از سرمایه خود را از دست بدهند. بالا بودن کارمزد تراکنش‌ها در Uniswap باعث شده که نهنگ‌های زیادی به شرکت در استخر‌های نقدینگی این صرافی ترغیب شوند و در سود حاصل از کارمزد تراکنش‌ها شریک شوند. البته Uniswap برنامه‌هایی برای بهبود اوضاع در آینده دارد و تنها زمان نشان خواهد داد که در این تقابل چه کسی برنده خواهد شد. نظر شما چیست؟ کدام یک از این دو پلتفرم در آینده برنده خواهد شد؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

منابع: ۱ و ۲